بعد از بالا گرفتن چالش های انرژی در اروپا از زمان حمله روسیه به اوکراین بسیاری از کشورهای اروپایی و اتحادیه اروپا به دنبال راهکارهایی برای مهار کردن قیمت های سرسام آور در حوزه انرژی بودند. در این میان استفاده از یارانه های دولتی نیز مد نظر گرفته شد و با کش و قوس های فراوان منجر به تصمیماتی در این زمینه گردید. با این حال کشورهای اروپایی تصمیمات متفاوتی در این زمینه نسبت به یکدیگر اتخاذ کردند و دنبال راه حلی برای رسیدن به یک ثبات در زمینه انرژی هستند. برای آنکه بتوانیم بیشتر با این موضوع آشنا شویم و البته یارانه های نقدی دولتی را بیشتر درک کنیم باید نگاهی عمیق تر به این موضوع داشته باشیم که در این گزارش به دنبال رسیدن به یک آگاهی نسبی از وضعیت یارانه های دولتی در زمینه های اقتصادی و انرژی هستیم.
پایگاه خبری شاخص بازار:
پارانه چیشت ؟ یارانه ها مزایای پولی هستند که به شرکت هایی تعلق می گیرد که یک دولت یا نهاد عمومی می خواهد به آنها کمک کند، در تئوری به این دلیل که کار آنها به نفع عموم است یا اهمیت استراتژیک دارد.
این می تواند به شکل معافیت مالیاتی، کمک مالی نقدی یا وام با نرخ های پایین تر از بازار باشد. حتی معاملات تدارکات دولتی می تواند به عنوان یارانه عمل کند، اگر یک سازمان دولتی پیشنهاد پرداخت اضافی برای کالاها یا خدماتی را که می توانست در جای دیگر ارزان تر خریداری کند، داشته باشد.
استفانی ریکارد، استاد علوم سیاسی در دانشکده اقتصاد لندن و نویسنده کتابی در مورد یارانهها، میگوید: «ایده این است که دولتها میتوانند کاری را انجام دهند که بازارها خودشان انجام نمیدهند». "یا یک فناوری وجود دارد که ایجاد یا پذیرفته نشده است، یا صنعتی وجود دارد که با سرعتی که ممکن است رشد نمی کند."
منتقدان استدلال میکنند که دولتهایی که انگیزههای سیاسی خاص خود را دارند، در انتخاب برنده و بازنده خوب نیستند. اما با توجه به اینکه ایالت از زمان شیوع بیماری همه گیر نقش بسیار بیشتری در اقتصاد ایفا کرده است، حامیان می گویند یارانه ها نقشی حیاتی در مقابله با بحران آب و هوا دارد. آنها همچنین خاطرنشان می کنند که تولیدکنندگان سوخت فسیلی برای چندین دهه از آنها سود برده اند.
براساس یک تعریف جهانی، هدف از یارانه انرژی، حفظ قیمتهای پایین برای حمایت از مصرفکنندگان است، اما این یارانهها هزینه بالایی دارند و دولتها باید هزینه زیادی را برای تأمین این یارانهها بپردازند.
این مسئله میتواند مانع تلاش دولتها برای کاهش کسری بودجه شود و سرانجام پرداختکننده نهایی هزینه این یارانهها خود مردم هستند که اغلب با تورم و کاهش قدرت خرید به سبب استقراض دولت روبهرو میشوند.
از سوی دیگر پرداخت یارانه به انرژی در صورتی که بهدرستی طراحی و در اقتصاد سالم پرداخت نشود، سیگنالی غلط را به جامعه مخابره میکند، مبنی بر اینکه نیازی به اصلاح الگوی مصرف، ارتقای بازده وسایل انرژیبر، افزایش بازده نیروگاهها و بهرهوری صنعت وجود ندارد، همین مسئله مصرف انرژی را بیشتر و یارانه پرداختی به آن را نیز تشدید میکند و اقتصاد را در دوری باطل به دام میاندازد.
کشورهای اروپایی برای کاهش تاثیر افزایش قیمت انرژی بر خانه ها و مشاغل چه می کنند؟
بسیاری از کشورهای اروپایی در حال ارائه سیاست هایی برای کاهش تاثیر افزایش قیمت انرژی بر خانوارها و مشاغل هستند. آلمان به کارگران 300 دلار کمک هزینه انرژی می دهد، در حالی که ایتالیا به کارگران و بازنشستگان 200 دلار پاداش هزینه زندگی می دهد. برخی از شرکت های خدمات شهری نیز کمک های مالی دریافت می کنند. رهبران اروپایی اکنون در حال بررسی سقف قیمتی برای واردات گاز روسیه و سقف موقت قیمت گاز مورد استفاده برای تولید برق هستند.
اروپا در تلاش است تا اتکای خود به سوخت های فسیلی روسیه را کاهش دهد. از آنجایی که قیمت گاز اروپا هشت برابر میانگین 10 ساله خود افزایش می یابد، کشورها سیاست هایی را برای مهار تاثیر افزایش قیمت ها بر خانوارها و مشاغل ارائه می کنند. اینها شامل همه چیز از یارانه هزینه زندگی گرفته تا تنظیم قیمت عمده فروشی است. به طور کلی، بودجه برای چنین طرح هایی تا اوت به 276 میلیارد دلار رسیده است. در حالی که قاره در بلاتکلیفی قرار گرفته است، نمودار بالا بودجه تخصیص یافته بر اساس کشور در پاسخ به بحران انرژی را نشان می دهد.
بحران انرژی، در اعداد
با استفاده از دادههای بروگل، جدول زیر هزینههای مربوط به سیاستهای ملی، مقررات و یارانهها را در پاسخ به بحران انرژی برای کشورهای منتخب اروپایی بین سپتامبر 2021 و ژوئیه 2022 نشان میدهد. همه ارقام به دلار آمریکا است.
نام کشور بودجه اختصاص یافته (میلیارد دلار) درصد از تولید ناخالص ملی میانگین هزینه انرژی خانگی (درصد)
آلمان 60.2 1.7 9.9
ایتالیا 49.5 2.8 10.3
فرانسه 44.7 1.8 8.5
انگلستان 37.9 1.4 11.3
اسپانیا 27.3 2.3 8.9
اتریش 9.1 2.3 8.9
لهستان 7.6 1.3 12.9
یونان 6.8 3.7 9.9
هلند 6.2 0.7 8.6
چک 5.9 2.5 16.1
آلمان بیش از 60 میلیارد دلار برای مبارزه با افزایش قیمت انرژی هزینه می کند. اقدامات کلیدی شامل 300 دلار کمک هزینه انرژی برای کارگران، علاوه بر 147 میلیون دلار بودجه برای خانواده های کم درآمد است. با این حال، پیشبینی میشود که هزینههای انرژی در سال جاری 500 دلار اضافی برای خانوارها افزایش یابد.
در ایتالیا، کارگران و مستمری بگیران 200 دلار پاداش هزینه زندگی دریافت خواهند کرد. اقدامات اضافی، مانند اعتبار مالیاتی برای صنایعی که مصرف انرژی بالایی دارند، از جمله یک صندوق 800 میلیون دلاری برای بخش خودرو معرفی شد. با پیشبینی افزایش سه برابری قبضهای انرژی در زمستان، خانوارهای بریتانیا یارانه 477 دلاری در زمستان برای کمک به پوشش هزینههای برق دریافت خواهند کرد.
در همین حال، بسیاری از کشورهای اروپای شرقی - که خانوارهای آنها درصد بیشتری از درآمد خود را صرف هزینه های انرژی می کنند - بیشتر برای بحران انرژی به عنوان درصدی از تولید ناخالص داخلی هزینه می کنند. یونان با 3.7 درصد تولید ناخالص داخلی بیشترین هزینه را دارد.
مخارج بحران انرژی به کمک های مالی عظیم نیز در حال گسترش است. یونیپر، یک شرکت آب و برق آلمان، 15 میلیارد دلار حمایت دریافت کرد و دولت 30 درصد از سهام این شرکت را به دست آورد. این یکی از بزرگترین کمک های مالی در تاریخ این کشور است. از زمان نجات اولیه، یونیپر درخواست 4 میلیارد دلار کمک مالی اضافی کرده است.
نه تنها این، Wien Energie، بزرگترین شرکت انرژی اتریش، با افزایش سرسام آور قیمت برق، خط اعتباری 2 میلیارد یورویی دریافت کرد.
آیا این نوک کوه یخ است؟ برای خنثی کردن تاثیر قیمت بالای گاز، وزرای اروپایی در حال بحث در مورد ابزارهای بیشتری در طول سال 2023 در پاسخ به یک بحران تهدید کننده انرژی هستند. رهبران اروپایی برای حاکم شدن بر تأثیر قیمت بالای گاز بر قیمت برق، سقف قیمتی برای واردات گاز روسیه و سقف قیمت موقت گاز مورد استفاده برای تولید برق را در نظر می گیرند.
سقف قیمت انرژیهای تجدیدپذیر و هستهای نیز پیشنهاد شد. با توجه به عمق وضعیت، مدیر اجرایی شل گفت که بحران انرژی در اروپا اگر چندین سال نباشد، از زمستان امسال نیز فراتر خواهد رفت.
تصویب طرح 28 میلیارد یورویی انرژی تجدیدپذیر آلمان
یکی از نمونه های یارانه ای و بودجه بندی برای از بین بردن مشکلات انرژی در کشورهای اروپایی، تصویب طرحی خاص برای آلمان بود.
اتحادیه اروپا طرح 28 میلیارد یورویی انرژی های تجدیدپذیر آلمان را تصویب کرده است. این سیاست با هدف گسترش سریع استفاده از انرژی بادی و خورشیدی است. این طرح برای تامین هدف آلمان برای تولید 80 درصد برق خود از منابع تجدیدپذیر تا سال 2030 طراحی شده است. این طرح با جایگزینی طرح حمایت از انرژی های تجدیدپذیر موجود، تا سال 2026 اجرا می شود.
کمیسیون اروپا میگوید این طرح برای ترویج انرژیهای تجدیدپذیر و کاهش انتشار گازهای گلخانهای ناشی از گرمایش سیارهها «ضروری و مناسب» است و تأثیر زیستمحیطی مثبت آن بر تحریفهای احتمالی رقابت برتری خواهد داشت.
مارگرت وستاگر، مسئول سیاست رقابت اتحادیه اروپا در بیانیه ای گفت: «طرح قانون انرژی های تجدیدپذیر آلمان 2023 به کربن زدایی بیشتر تولید برق کمک خواهد کرد.
طرح انرژی های تجدیدپذیر آلمان چگونه کار می کند؟
این طرح علاوه بر قیمت بازاری که برای فروش برق خود دریافت می کنند، به تولیدکنندگان انرژی های تجدیدپذیر حق بیمه پرداخت می کند. ژنراتورهای کوچک می توانند یک تعرفه خوراک دریافت کنند که قیمت تضمینی برق خود را ارائه می دهد.
گسترش تولید انرژی پاک برای دستیابی به هدف آلمان برای حذف گازهای گلخانه ای خالص تا سال 2045 کلید خواهد بود. همچنین تا حدودی شکاف عرضه انرژی ناشی از قطع بیشتر گازی که روسیه به اروپا در سال جاری ارسال می کند را پر می کند. آلمان به شدت به گاز روسیه وابسته بود.
برای جلوگیری از پرداخت دوبار غرامت به شرکتها، آلمان همچنین تا سال 2027 حمایتهای موجود از تولیدکنندگان انرژیهای تجدیدپذیر را در مواقعی که قیمتهای انرژی منفی دارند، حذف خواهد کرد.
کمیسیون گفت که حمایت دولتی تجدیدپذیر برلین به «حداقل ضروری» محدود شده و شامل تدابیری برای به حداقل رساندن انحرافات رقابتی است. شرکت ها باید برای کمک در مناقصات دولتی پیشنهاد دهند.
واکنش برلین به بحران انرژی اروپا قبلاً مورد انتقاد برخی از کشورهای اتحادیه اروپا قرار گرفته بود.
نگرانیها بر برنامه گستردهتر آلمان برای صرف 200 میلیارد یورو یارانه برای محافظت از مصرفکنندگان و کسبوکارها از افزایش هزینههای انرژی متمرکز بود. این مبلغی است که بسیاری از کشورهای دیگر قادر به پرداخت آن نیستند و برخی معتقدند که رقابت در بازار واحد اتحادیه اروپا را مخدوش می کند.
ابتکار آلمان که در ماه اکتبر اعلام شد، شکاف بین کشورهای ثروتمند اتحادیه اروپا را که می توانند وام گیرندگان جدید را تطبیق دهند و دولت های با کمبود نقدینگی که به شدت به دنبال منابع مالی جدید هستند، برجسته کرد.
اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا در آن زمان، بدون اشاره به آلمان، گفت: "بدون راه حل مشترک اروپایی، ما به طور جدی در معرض خطر پراکندگی هستیم. بنابراین بسیار مهم است که زمین بازی را برای همه حفظ کنیم."
آلمان، خرج کننده بزرگ
شرکت های آلمانی به سختی مشغول لابی کردن برلین برای کاهش بیشتر قوانین کمک های دولتی اتحادیه اروپا هستند. برای مقابله با این بحران، کمیسیون اروپا قبلاً چهار برابر - از 500,000 یورو به 2 میلیون یورو - میزان کمکی را که دولت ها می توانند بدون نیاز به چراغ سبز بروکسل به شرکت ها ارائه دهند، افزایش داده است.
BDI تاکید کرد: "سیاست گذاران اکنون باید از تمام آزادی عمل قانونی برای حمایت از شرکت هایی استفاده کنند که به دلیل قیمت بالای انرژی در مشکلات جدی هستند اما در حال حاضر هنوز تحت پوشش معیارهای اتحادیه اروپا نیستند."
به گفته بروگل، از زمان شروع بحران انرژی در سپتامبر سال گذشته، 574 میلیارد یورو در سراسر کشورهای اتحادیه اروپا برای محافظت از مصرف کنندگان در برابر افزایش هزینه های انرژی در نظر گرفته شده است. و آلمان با 264 میلیارد یورو پیشتاز است.
این موضوع باعث نگرانی کمیسیون اروپا می شود که قوانین مربوط به بدهی و کسری اتحادیه اروپا را کنترل می کند. در اواسط اکتبر، مقامات اجرایی اتحادیه اروپا به دولتهای اتحادیه اروپا توصیه کرد که در حمایت دولت بیش از حد سخاوتمند هستند.
یارانه های مصرف سوخت های فسیلی 2022
آژانس بینالمللی انرژی سالهاست که یارانه سوختهای فسیلی را دنبال میکند و مواردی را بررسی میکند که قیمتهای مصرفکننده کمتر از ارزش بازار خود سوخت است. تجزیه و تحلیل سیستماتیک ما بزرگی این یارانه ها و مزایای بالقوه حذف آنها برای بازارهای انرژی، اهداف آب و هوا و بودجه دولت را برجسته می کند. این گزارش اولین تخمینهای ما را برای سال 2022 ارائه میکند که نشان میدهد یارانههای جهانی مصرف سوختهای فسیلی نسبت به سال گذشته دو برابر شده و به بالاترین حد خود یعنی 1 تریلیون دلار رسیده است.
پیمان آب و هوای گلاسکو تأکید کرد که حذف تدریجی یارانه سوخت های فسیلی گامی اساسی به سوی انتقال موفق انرژی پاک است. با این حال، بحران جهانی انرژی امروز بر برخی از چالشهای سیاسی انجام این کار نیز تأکید کرده است. این گزارش درس هایی را برای اصلاح یارانه انرژی از بحران انرژی امروز ارائه می دهد.
در این میان شاید بد نباشد که نگاهی بسیار کوتاه به وضعیت یارانه های پرداختی به بخش انرژی در سال های گذشته میلادی و همچنین سال های پیش از مشکلاتی مانند جنگ و کووید داشته باشیم. در سال 2020 مقدار یارانه پرداختی انرژی در جهان 40 درصد کمتر از سال 2019 بوده و با رقمی حدود 181 میلیارد دلار به پایینترین سطح از سال 2007 تاکنون رسیده است. به عبارتی دیگر، حدود 50 میلیارد دلار کمتر از سال 2019 بوده است.
در میان انواع سوخت، یارانه فرآوردههای نفتی همچنان در این سال بیشتر از دیگر سوختها بوده است؛ با رقمی حدود 90 میلیارد دلار، در این سال، یارانه پرداختی به سوخت مصرفی خانهها از یارانه سوخت مصرفی حملونقل پیشی گرفت. در انرژی مصرفی خانگی، یارانه سوخت فسیلی تولید برق با 50 میلیارد دلار در رتبه اول، گاز با 35 میلیارد دلار یارانه در رتبه دوم و زغالسنگ با 1.7 میلیارد دلار یارانه در رتبه سوم قرار داشت.
قیمت سوختهای فسیلی در سال 2022 بهطور فوقالعاده بالا و نوسانی بود، زیرا بازارهای انرژی با فشارهای ناشی از تهاجم روسیه به اوکراین – به ویژه کاهش شدید تحویل گاز طبیعی روسیه به اروپا، دست و پنجه نرم میکردند. با این حال، در بسیاری از کشورها، قیمت هایی که واقعاً توسط مصرف کنندگان برای این سوخت ها پرداخت می شود، در سطح بسیار پایین تری باقی مانده است. طیف وسیعی از مداخلات سیاستی مصرف کنندگان را از افزایش قیمت ها محافظت می کند، اما با تأثیر نامطلوب حفظ رقابتی سوخت های فسیلی به طور مصنوعی با جایگزین های کم آلاینده. طبق آخرین برآورد آژانس بینالمللی انرژی، در سال 2022، یارانهها برای مصرف سوختهای فسیلی در سراسر جهان به بیش از یک تریلیون دلار افزایش یافت که تا کنون بزرگترین ارزش سالانه است.
آژانس بینالمللی انرژی سالهاست که یارانه سوختهای فسیلی را دنبال میکند و مواردی را بررسی میکند که قیمتهای مصرفکننده کمتر از ارزش بازار خود سوخت است (تعدیل شده برای هزینههای حمل و نقل و مالیات بر ارزش افزوده، در صورت لزوم). اولین برآوردهای ما برای سال 2022 نشان می دهد که یارانه ها برای مصرف گاز طبیعی و برق در مقایسه با سال 2021 بیش از دو برابر شده است، در حالی که یارانه نفت حدود 85 درصد افزایش یافته است. یارانه ها عمدتاً در بازارهای نوظهور و اقتصادهای در حال توسعه متمرکز است و بیش از نیمی در کشورهای صادرکننده سوخت فسیلی است.
علاوه بر این یارانههای مصرف، آژانس بینالمللی انرژی بیش از 500 میلیارد دلار هزینه اضافی برای کاهش قبوض انرژی در سال 2022، عمدتاً در اقتصادهای پیشرفته، پیگیری کرده است که حدود 350 میلیارد دلار از این میزان در اروپا است. این هزینه لزوماً در روش ما به عنوان یارانه مصرف سوخت فسیلی در نظر گرفته نمی شود زیرا میانگین قیمت های مصرف کننده نهایی هنوز به اندازه کافی بالا است تا بتواند ارزش سوخت بازار مورد نظر را پوشش دهد.
در اروپا، تجزیه و تحلیل اولیه نشان می دهد که میانگین قیمت های مصرف کننده نهایی، در برخی موارد، به مقادیر مرجع بازار نزدیک بوده است. با این وجود، هزینه های کاهش قبوض انرژی نشان دهنده بار مالی قابل توجهی برای دولت ها است و همانطور که اغلب در مورد چنین اقداماتی اتفاق می افتد، این مداخلات همیشه به خوبی هدف گذاری نشده اند. علاوه بر این، خطر کاهش انگیزه برای استفاده بهینه از انرژی یا روی آوردن به سوخت های پاک تر را به همراه دارد.
در نوامبر 2021، پیمان آب و هوای گلاسکو از کشورها خواست تا "یارانه های سوخت فسیلی ناکارآمد را به تدریج حذف کنند، در حالی که حمایت هدفمند از فقیرترین و آسیب پذیرترین قشر را ارائه می دهند". تجزیه و تحلیل ما نشان می دهد که در سال گذشته، بسیاری از اقدامات جدید دولت اجرا شد که انتقال قیمت های بالای سوخت فسیلی بین المللی را به مصرف کنندگان محدود کرد.
با توجه به سختیهایی که مواجهه کامل با قیمتهای بازار محور میتوانست ایجاد کند، میتوان از برخی از این اقدامات به عنوان ضرورتهای اجتماعی یا سیاسی دفاع کرد. اما مقیاس این مداخلات هنوز نشانه نگران کننده ای برای انتقال انرژی است. در حالی که بسیاری از اقدامات دیگر اتخاذ شده توسط دولت ها در خدمت تسریع انتقال هستند، این مداخلات قیمتی با حمایت از سوخت های فعلی در جهت مخالف عمل کرد.
در این گزارش، نحوه نزدیک شدن به محاسبات یارانهها را در شرایط استثنایی که در سال 2022 مشاهده شد، توضیح میدهیم، واکنشهای مختلف دولتها را در نظر میگیریم و پیامدهای گستردهتری را برای انتقال انرژی ارزیابی میکنیم.
"قیمت بازار" سوخت در سال 2022 چقدر بود؟
تعیین ارزش بازار بین المللی نفت و زغال سنگ معمولاً بسیار ساده است، زیرا بازارهای قیمت بین المللی شناخته شده ای برای انواع و کیفیت های مختلف سوخت وجود دارد که ارتباط نزدیکی با هم دارند. با این حال، بسیاری از روابط معمول بین نشانگرهای قیمت در سال 2022 از بین رفت. پس از تهاجم روسیه به اوکراین، نفت خام روسیه با تخفیف قابل توجهی نسبت به سایر انواع نفت خام معامله می شد، زیرا برخی از خریداران ترجیح دادند آن را خریداری نکنند، چه داوطلبانه و چه به دلیل تحریم ها. این تقسیم بندی بازار نفت خام با افزایش چشمگیر تفاوت قیمت بین نفت خام و فرآورده های نفتی همراه بود، زیرا بازارهای محصولات همچنان با کمبود ظرفیت پالایشی جهانی مواجه بودند. برای اهداف این برآورد، از قیمتهای متمایز منطقهای برای محصولات نهایی نفت و کیفیت زغال سنگ استفاده کردیم.
تعیین قیمت بازار مرجع برای گاز طبیعی همیشه پیچیده تر از نفت یا زغال سنگ است زیرا تفاوت های منطقه ای زیادی بین بازارهای مختلف گاز وجود دارد و هزینه های حمل و نقل قابل توجه است. اما از آنجایی که تجارت گاز طبیعی مایع (LNG) رشد کرده است و قیمت های بیشتری توسط رقابت گاز به گاز تعیین می شود، یک سال معمولی شاهد تفاوت قیمت های معامله شده در آمریکای شمالی، اروپا و آسیا خواهد بود که هزینه های انتقال گاز بین آنها را منعکس می کند.
با این حال، سال 2022 بسیار دور از یک سال معمولی بود، زیرا بازارها تحت فشار باورنکردنی به دلیل کاهش تحویل روسیه به اروپا بودند. قیمت قراردادهای بلندمدت مرتبط با نفت نسبتاً پایین باقی ماند و این به برخی از کشورهای واردکننده - به ویژه در آسیا - این امکان را داد تا از تلاطم بازار چشم پوشی کنند. اما هر کسی که در بازارهای بین المللی گاز می خرید که نشان دهنده کمبود واقعی گاز باشد، با افزایش شدید سطح قیمت مواجه شد.
محدودیتهای زیرساختی نقشی در دامنه وسیع قیمتها که در سرتاسر جهان دیده میشود، ایفا کرد، زیرا با وجود فرصتهای جذاب برای آربیتراژ قیمت، عرضه در حجم کافی برای بسته شدن شکافهای قیمتی قابل تخصیص مجدد نبود. این عوامل کار تعیین قیمت های شاخص برای بازارهای کلیدی را پیچیده می کند. هدف برآوردهای ما منعکس کردن تعادل منابع مختلف گاز است. شکل زیر نشان میدهد که قیمت بنزین نسبت به سال گذشته چقدر تغییر کرده است، که تأثیرات منفی نیز بر قیمت برق دارد.
ارزیابی ما برای سوخت های فسیلی اثرات خارجی محیطی مانند قیمت کربن را در نظر نمی گیرد. همانطور که در تحلیل دیگری نشان دادیم، گنجاندن قیمت کربن در ارزیابی «ارزش واقعی» این سوختها، مقادیر مرجع را افزایش میدهد و در صورت مساوی بودن، برآورد یارانه سوختهای فسیلی را افزایش میدهد.
آیا مصرف کنندگان قیمت بازار را دیدند؟
قیمتها برای مصرفکنندگان نهایی به دلیل وجود بافرهای مختلف، مفاد قراردادی یا مکانیسمهای دیگر برای کاهش نوسانات، به ندرت مطابق با قیمتهای بینالمللی حرکت میکنند. در بسیاری از موارد، سطوح تخمینی یارانه در سال 2022 صرفاً به دلیل شکاف بین قیمتهای ثابت کاربر نهایی و سطوح مرجع بینالمللی افزایش یافت.
این مورد در بسیاری از کشورهای خاورمیانه بود. اما در شرایط استثنایی سال 2022، دولت ها راه های متعددی برای جلوگیری از انتقال قیمت های بالا و بی ثبات به مصرف کنندگان پیدا کردند. در برخی موارد، این اقدامات شامل تخصیص مستقیم از بودجه ملی بود. در موارد دیگر (به ویژه در میان صادرکنندگان سوخت فسیلی)، برآوردهای یارانه ما منعکس کننده درآمدی است که با پایین نگه داشتن قیمت های داخلی بسیار پایین تر از معیارهای بین المللی از بین رفته است. معافیت ها و تخفیف های مالیاتی نیز تأثیر مشابهی دارند.
این مداخلات (که همه آنها با روش شناسی ما به عنوان یارانه مصرف سوخت فسیلی انتخاب نمی شوند) را می توان به صورت زیر دسته بندی کرد:
تثبیت قیمت ها یا محدود کردن افزایش قیمت، به عنوان مثال:
• دولت پرو در آوریل 2022 تصمیم گرفت برای کاهش افزایش قیمت ها، تعدادی از سوخت های حمل و نقل را به طور موقت در صندوق تثبیت قیمت سوخت دولتی بگنجاند.
• تایلند سقف قیمت دیزل را 30 THB (0.85 دلار آمریکا) در هر لیتر معرفی کرد.
• السالوادور سقف قیمتی را برای محصولات بنزین و گازوئیل معرفی کرد.
• مصر دوره یارانه برق را تمدید کرد، در حالی که قبلاً برنامه ریزی کرده بود این کار را تا پایان سال مالی 2021-2021 متوقف کند.
• فرانسه «سپر تعرفهای» را وضع کرد که در ابتدا تعرفههای خردهفروشی برق و گاز را برای خانوارها متوقف کرد و سپس امکان افزایش قیمتها را محدود کرد.
معافیت از مالیات و عوارض مختلف، به عنوان مثال:
• دولت آفریقای جنوبی مالیات عمومی سوخت بر بنزین و گازوئیل را از فوریه 2022 مسدود کرد و از آوریل تا ژوئن 2022 آن را 1.50 ZAR (0.9 دلار آمریکا) در هر لیتر کاهش داد.
• گویان مالیات غیر مستقیم بر بنزین و گازوئیل را در ماه مارس حذف کرد.
• بریتانیا عوارض سوخت را کاهش داد و بلژیک مالیات بر ارزش افزوده قبوض برق را از 21 درصد به 6 درصد کاهش داد.
تسهیل شرایط پرداخت یا ممنوعیت قطع ارتباط به دلیل عدم پرداخت:
• ژاپن شرایط پرداخت گاز و برق را برای کسانی که مشکل پرداخت می کنند، تسهیل کرده است.
• در اسپانیا، یک تعهد "حداقل تامین حیاتی" برای خدمات آب و برق از سپتامبر 2021 به تصویب رسید و اطمینان حاصل کرد که خانوارهای آسیب پذیر که قادر به پرداخت قبوض برق خود نیستند همچنان برای یک دوره 10 ماهه تامین می شوند.
مکانیسم های جبران خسارت برای گروه های مختلف مصرف کنندگان، از جمله خانوارها، مشاغل و مصرف کنندگان صنعتی:
• در هند، طرح یارانه پرادان مانتری اوجوالا یوجانا، که از دسترسی به LPG برای فقیرترین اقشار جمعیت پشتیبانی می کند، هزینه آن به 820 میلیون دلار رسید.
• در آلمان، دولت چندین پرداخت اضافی را برای کمک به جوامع آسیب پذیر برای پرداخت قبوض گرمایشی (خانوارهای دارای مزایای مسکن، کارآموزان و دانشجویان با وام دانشجویی) اجرا کرد.
• در کره، کوپنهایی برای هزینههای انرژی - از جمله برق، گاز، LPG و گرمایش - به حدود 1.2 میلیون خانوار آسیبپذیر در سال 2022 ارائه شد و مقدار کوپنها دو بار در طول سال افزایش یافت.
برخی از مخارج واقعی بودجه بسیار زیاد بود. به عنوان مثال، در مالزی، تنها در ژوئن 2022، 5 میلیارد MYR (حدود 1 میلیارد دلار و معادل 2 درصد از درآمد مالی ملی) هزینه شد و دولت در نظر دارد یارانه بنزین خود را اصلاح کند تا در سال 2023 هدفمندتر شود.
در تایلند، حذف مالیات بر گازوئیل و نفت بنکر برای تولید برق تمدید شد و تا مارس 2023 ادامه خواهد داشت. در اروپا، آلمان تصمیم گرفته است نزدیک به 100 میلیارد یورو برای کاهش قبوض انرژی برای چهار ماه اول سال 2023 هزینه کند. 56 میلیارد یورو برای گاز و گرمایش منطقه ای و همچنین 43 میلیارد یورو برای برق.
دولت ها همچنین مبالغ قابل توجهی را برای افزایش سرمایه، تعلیق بدهی و حمایت از شرکت های انرژی یا صنایع کلیدی انرژی بر هزینه کردند. برای مثال، دولت پرو اجازه تزریق سرمایه استثنایی و همچنین ضمانت وام به شرکت دولتی پتروپرو را صادر کرد.
فرانسه EDF را به طور کامل مجددا ملی کرد تا موقعیت مالی خود را در طول بحران تقویت کند و از توانایی خود برای تکمیل کارهای تعمیر و نگهداری برنامه ریزی شده و برنامه ریزی نشده ناوگان هسته ای خود اطمینان حاصل کند. و آلمان برای تامین نقدینگی کوتاه مدت شرکت، خط اعتباری 13 میلیارد یورویی به یونیپر، که دارایی های تولید برق حرارتی را اداره می کند، ارائه کرد.
درس هایی برای اصلاح یارانه انرژی از بحران انرژی امروز
همانطور که در پیمان آب و هوای گلاسکو تاکید شده است، حذف تدریجی یارانه سوخت های فسیلی یک عنصر اساسی برای انتقال موفق انرژی پاک است. با این حال، بحران جهانی انرژی امروز برخی از چالش های سیاسی انجام این کار را نیز برجسته کرده است.
در بحران انرژی، دولتها محافظت از مصرفکنندگان را در برابر اثرات مخرب قیمتها به جای تعهد به حذف تدریجی یارانهها در اولویت قرار میدهند. این امر در سال 2022 بسیار مشهود بود و منجر به افزایش شدید یارانههای مصرف سوخت فسیلی و سایر اقدامات برای محدود کردن تأثیرات آن بر صورتحسابهای انرژی شد.
این موارد مشکلات را کاهش داد، اما انگیزه مصرفکنندگان را برای صرفهجویی یا روی آوردن به منابع جایگزین – و پاکتر – کاهش داد و در نتیجه حل و فصل پایدار بحران را به تأخیر انداخت. همچنین بودجه عمومی را که میتوانست در زمینههای دیگر، از جمله در انتقال انرژی پاک مصرف شود، تخلیه کرد.
جهش یارانه های مصرف سوخت فسیلی در سال 2022 درس های مهمی در مورد چشم انداز انتقال منظم و مردم محور به همراه دارد.
قیمت سوخت فسیلی بهترین راه برای انتقال انرژی پاک نیست. رویکردهای نامتعادل یا توالی ضعیف برای انتقال، که در آن عرضه سوخت پیش از تقاضا کاهش مییابد، خطرات واضحی را برای افزایش بیشتر قیمت ایجاد میکند و هیچ تضمینی وجود ندارد که چنین دورههایی به طور واضح برای انتقال خوب باشند. همانطور که در چشم انداز انرژی جهانی 2022 اشاره شد، "قیمت های بالای سوخت های فسیلی جایگزینی برای سیاست های آب و هوایی نیست".
در عمل، نگرانی ها در مورد مقرون به صرفه بودن می تواند توجه و پولی را که سیاست گذاران به انرژی پاک اختصاص می دهند کاهش دهد. آنها همچنین در برخی موارد (همانطور که در سال 2022 مشاهده شد) می توانند باعث استفاده بیشتر از سوخت های آلاینده بیشتر شوند، یعنی تغییر از گاز به زغال سنگ. و فشارهای تورمی هزینههای استقراض را به ضرر سرمایهگذاریهای انرژی پاک افزایش میدهد.
قیمتهای بالای سوختهای فسیلی بیشترین ضربه را به اقشار فقیر میزند، اما یارانهها به ندرت برای محافظت از گروههای آسیبپذیر هدفگذاری میشوند و به نفع اقشار دارای رفاه بهتر از جمعیت هستند. این بار دیگر در سال 2022 نشان داده شد، زیرا اولویت سیاسی برای واکنش سریع اغلب بر وظیفه پر دردسرتر هدایت حمایت در جایی که بیشتر نیاز بود، غلبه می کرد. هدفگذاری مؤثر مستلزم سرمایهگذاری قبلی در جمعآوری دادههای بهتر و راهاندازی مکانیسمهای انتقال وجه نقد مؤثر است.
بهتر است برای تغییرات ساختاری هزینه شود تا کمک های اضطراری. منابع به بهترین وجه برای ارتقای تغییراتی که حفاظت پایدار در برابر قیمت های بی ثبات سوخت را فراهم می کنند، به کار گرفته می شوند. این به معنای تثبیت قیمتهای مبتنی بر بازار در مجموعه گستردهتری از سیاستها و اقدامات است که امکان انتخاب پاکتر را برای خانوارها و صنایع فراهم میکند. این باید تجهیزات و خدمات با کارایی بالا و کم انتشار را به راحتی در دسترس قرار دهد و به مصرف کنندگان فقیر کمک کند تا هزینه های اولیه این سرمایه گذاری ها را مدیریت کنند.
چرا یارانه های سبز محبوب هستند؟
یکی از بزرگترین موانع در تلاش برای رسیدگی به تغییرات آب و هوا، «یارانه سبز» یا تفاوت بین هزینه خرید یک محصول یا خدماتی است که از انرژی پاک استفاده میکند در مقابل محصولی که گازهای گلخانهای سنگین دارد.
انتظار می رود این یارانه با پیشرفته تر شدن فناوری های انرژی پاک و افزایش زیرساخت های تولید آنها کاهش یابد. با این حال، در این میان، کسبوکارها را از انتخاب گزینههای سبزتر، حتی زمانی که در دسترس هستند، منصرف میکند. اینجاست که شرکت ها فکر می کنند کمک های دولتی می تواند کمک کند. آنها آن را وسیله ای برای افزایش فعالیت در بخش خصوصی و کمک به کاهش هزینه ها می دانند. نیلز آلداگ، مدیرعامل Sunfire، یک شرکت آلمانی که فناوری تولید هیدروژن سبز را تولید میکند، گفت: «نوآوریها در آغاز به این فشار نیاز دارند. آنها به باز شدن بازار نیاز دارند.»
دولت های سراسر جهان به دنبال ایجاد یک راهکار برای پرداخت یارانه کمتر و رسیدن به انرژی پاک هستند که نمونه مشخصی از آن را در ادامه خواهیم دید. این یارانه که به عنوان یارانه سبز و یا یارانه های مخصوص به انرژی های تجدید پذیر از آن ها یاد می شود به عنوان یکی از سیستم های یارانه ای جدید در دنیا شناخته می شود که در حال رشد هستند.
اقتصاددانان به طور کلی موافق هستند که مالیات های بالای کربن که در سراسر جهان اعمال می شود ارزان ترین راه برای مبارزه با تغییرات آب و هوایی خواهد بود. اما این از نظر سیاسی واقع بینانه نیست.
اتحادیه اروپا و بریتانیا قیمت بالایی برای دی اکسید کربن می گذارند، اگرچه این کل اقتصاد را پوشش نمی دهد. در جاهای دیگر مالیات کربن کم و ناچیز است، مانند چین، یا تقریباً وجود ندارد، مانند ایالات متحده. دومین رویکرد برای جلوگیری از گرمایش جهانی این است که دولت ها به تولید و مصرف انرژی های تجدیدپذیر یارانه بدهند. این کاری است که فیل های اقتصادی جهان - آمریکا، چین و اتحادیه اروپا - انجام می دهند.
مسابقه یارانهای توسط سه بلوک بزرگ اقتصادی جهان، کاهش هزینهها را تسریع میکند، زیرا هر کدام تلاش میکنند برشی از اقتصاد سبز جدید را بگیرند. این امر به گسترش فناوری پاک سرعت می بخشد و هزینه ها را کاهش می دهد. رقابت بین چین، ایالات متحده و اتحادیه اروپا برای تامین این کیت به نفع مصرف کنندگان در سایر نقاط جهان نیز خواهد بود.
از این نظر، این اشتباه است که فکر کنیم سرمایه گذاری در فناوری سبز یک بازی حاصل جمع صفر است. امکان سرمایه گذاری بیشتر در همه جا وجود دارد - و در واقع ضروری است.
یارانه سوخت های فسیلی در انتقال انرژی پاک: زمان یک رویکرد جدید؟
آژانس بینالمللی انرژی مدتهاست که یارانه سوختهای فسیلی را بهعنوان «سد راه» در مسیر سیستمهای انرژی پاک توصیف کرده و دادهها و توصیههایی را برای حمایت از حذف آنها ارائه کرده است. این روش یک "رویکرد شکاف قیمت" است که در آن قیمت مرجع بازار را تعیین می کنیم و سپس آن را با قیمت پرداخت شده توسط مصرف کنندگان مقایسه می کنیم. زمانی که قیمت مصرف کننده نهایی کمتر از قیمت مرجع باشد، به عنوان یارانه محاسبه می شود.
اما این رویکرد هزینه های زیست محیطی سوخت های فسیلی مانند قیمت کربن را منعکس نمی کند. برای مقابله با این موضوع، این گزارش «رویکرد شکاف قیمت به اضافه» را پیشنهاد میکند، که بررسی میکند که آیا و چگونه ممکن است بتوان جنبههای زیستمحیطی را در محاسبه یارانه سوختهای فسیلی گنجاند. ما تجزیه و تحلیلی را برای شش کشور انجام دادیم که طرفهای مذاکره برای توافقنامه بینالمللی جدید در مورد تغییرات آب و هوا، تجارت و پایداری (ACCTS) - نروژ، ایسلند، نیوزیلند، سوئیس، کاستاریکا و فیجی هستند.
تجزیه و تحلیل ما تأکید می کند که افزودن قیمت کربن به قیمت مرجع به احتمال زیاد یارانه های مصرف سوخت فسیلی را نشان می دهد، حتی اگر هیچ استاندارد توافقی برای قیمت گذاری کربن وجود نداشته باشد. این موضوع در دورههایی که قیمتهای سوخت بالا و پرنوسان است، زمانی که دولتها تصمیم میگیرند اقداماتی را برای حمایت از مصرفکنندگان انجام دهند، حساستر میشود.
این رویکرد، که «رویکرد شکاف قیمت» نامیده میشود، تمام یارانههای سوختهای فسیلی را در بر نمیگیرد. ممکن است مداخلات دولتی وجود داشته باشد که زمین بازی را به نفع سوختهای فسیلی منحرف کند، اما بر قیمتهای مصرفکننده نهایی تأثیری نداشته باشد. یارانه تولید نمونه ای از این موارد است. به همین دلیل است که آژانس بینالمللی انرژی با OECD - که انواع دیگر یارانهها را دنبال میکند - برای ایجاد ارزیابی مشترک گستردهتر همکاری میکند.
راه هایی برای تقویت و گسترش تعریف یارانه سوخت های فسیلی وجود دارد که آژانس بین المللی انرژی از آنها استفاده می کند. یکی از متغیرهای بسیار مهم قیمت مرجع بازار است. همانطور که همه چیز تحت روش IEA قرار دارد، این به سادگی به قیمت رایجی که سوخت های مختلف با آن در بازار بین المللی فروخته می شود، با تعدیل هایی برای انعکاس هزینه های حمل و نقل و توزیع برای مصرف کنندگان اشاره دارد. اما این رویکرد شامل هیچ گونه تعدیلی برای انعکاس هزینه های زیست محیطی سوخت های فسیلی مانند قیمت کربن نمی شود. این مقاله به بررسی این موضوع می پردازد که آیا و چگونه ممکن است بتوان جنبه های زیست محیطی را در محاسبه یارانه سوخت های فسیلی گنجاند.
آژانس بینالمللی انرژی بیش از یک دهه است که دادههای بازارهای بینالمللی سوخت و قیمتهای خردهفروشی را جمعآوری میکند. شکاف قیمتی بین قیمتهای سوخت مرجع (که شامل قیمتهای بازار بینالمللی، هزینههای حملونقل بینالمللی و هزینههای توزیع داخلی است) و قیمتهای سوخت مصرفکننده نهایی نشان میدهد که دولتها چگونه و تا چه اندازه در شکلگیری قیمتها مداخله میکنند. اگر قیمتهای مصرفکننده نهایی کمتر از قیمتهای مرجع باشد، دولتها به مصرفکنندگان یارانه پرداخت میکنند. تجزیه و تحلیل با استفاده از «رویکرد شکاف قیمت» آژانس بینالمللی انرژی تخمینی سالانه از یارانههای مصرف سوخت فسیلی در سراسر جهان ارائه میکند.
آخرین تحلیل ما نشان میدهد که یارانههای جهانی سوختهای فسیلی برای مصرفکنندگان نهایی به بیش از یک تریلیون دلار رسیده است که تا کنون بزرگترین ارزشی است که تاکنون دیدهایم. این پنج برابر بیشتر از سال 2020 است، سالی که کشورها در هزینه های یارانه خود به دلیل پایین بودن قیمت سوخت در طول همه گیری جهانی صرفه جویی کردند. اغلب تعیین کمیت کامل سطح یارانه های صادر شده برای سوخت های فسیلی بسیار دشوار است، زیرا راه های زیادی برای توزیع حمایت وجود دارد. با این حال، «رویکرد شکاف قیمت» آژانس بینالمللی انرژی با اعمال قیمتهای مرجع و مصرفکننده نهایی، معیار یکسانی از یارانههای مصرف سوخت فسیلی را فراهم میکند.
دولت ها در مورد قیمت انرژی با اولویت های متناقضی روبرو هستند. از یک طرف، آنها مشتاقند از اثرات شوکها و نوسانات قیمتها اجتناب کنند یا آنها را کاهش دهند، زیرا این شوکها میتوانند اثرات مخربی بر اقتصاد، خانوارها و کسبوکار داشته باشند و بدترین تأثیرات اغلب در میان جوامع فقیرتر و آسیبپذیرتر متمرکز است. از سوی دیگر، شناخت گسترده ای وجود دارد که قیمت ها باید نه تنها ارزش بازار، بلکه اثرات خارجی مرتبط با محصول اساسی، مانند آلودگی و اثرات مضر بر سلامت را منعکس کنند. در مورد سوختهای فسیلی، این به معرفی قیمتگذاری کربن اشاره دارد.
چنین قیمتهای کربن در حال حاضر به روشهای مختلف اعمال میشوند. حدود 23 درصد از انتشار جهانی به صراحت توسط طرح های قیمت کربن پوشش داده می شود. در بسیاری از موارد دیگر، کشورها عوارض عمومی یا هزینه های مشخصی را برای استفاده از سوخت های فسیلی وضع می کنند. اینها ممکن است مستقیماً با محتوای کربن سوختها مرتبط نباشند، اما در عوض، کارآیی و جایگزینی سوخت را به نفع منابع انرژی کمتر آلودهکننده تشویق میکنند - و بنابراین در جهت قیمتهای کربن حرکت میکنند.
ایده مفهومی پشت یک رویکرد بازنگری شده «شکاف قیمت به اضافه»، گنجاندن محدودیتی برای قیمت کربن در قیمت مرجع، و در نتیجه اعمال معیار بالاتر و پایدارتر برای قیمتهای جهانی مصرفکننده نهایی است. این رویکرد چند سؤال عملی مهم را در مورد سطحی که این قیمت تصوری کربن باید تعیین شود و اینکه آیا باید بین کشورها در مراحل مختلف توسعه متمایز شود، مطرح می کند.
هیچ نظم بین المللی توافق شده ای در مورد سطوح مناسب مالیات بر انرژی یا قیمت کربن وجود ندارد. علاوه بر این، قیمتهای کربن در عمل با سایر مالیاتهای انرژی همراه است، بنابراین افزوده شدن به قیمت مرجع ما میتواند در عمل با انواع عوارض یا هزینههایی که ممکن است هدف زیستمحیطی داشته یا نداشته باشند پوشش داده شود.
در مورد سطح قیمت کربن برای اعمال، تمرین در سراسر جهان طیف وسیعی را ارائه می دهد. حدود 68 طرح قیمت گذاری کربن در کشورهای مختلف اجرا شده است. سطوح قیمت در این طرحها از 1 تا 130 دلار به ازای هر تن دیاکسید کربن (USD/t CO2) متغیر است و مقدار متوسط آن حدود 30 تن دیاکسید کربن است.
سطح قیمت به هدف سیستم مالیاتی و تجاری بستگی دارد که منعکس کننده شرایط اقتصادی کشور یا منطقه و اولویت های سیاست است. تعریف سطح "مناسب" قیمت کربن بسیار دشوار است. بحث در مورد هزینه اجتماعی کربن گویای این دشواری است، اگرچه بسیاری از کشورها با تمرکز بر قیمت کربن که با اهداف کاهش انتشار آنها مطابقت دارد، از این موضوع چشم پوشی می کنند.
ما تجزیه و تحلیلی را برای شش کشور انجام دادیم که طرفهای مذاکره برای توافقنامه بینالمللی جدید در مورد تغییرات آب و هوا، تجارت و پایداری (ACCTS) - نروژ، ایسلند، نیوزیلند، سوئیس، کاستاریکا و فیجی هستند. ما دو رویکرد را برای سطح قیمت کربن مورد بررسی قرار دادیم. اولی تمایز بین پروفایل های اقتصادی مختلف و دومی تحمیل سطح بالایی یکنواخت.
نتایج نشان میدهد که شکافهای قیمت بنزین در شش کشور منتخب همگی مقادیر مثبت هستند (به این معنی که قیمت مصرفکننده نهایی هزینههای اضافی معادل قیمت کربن را پوشش میدهد) حتی در مورد مالیات یکنواخت کربن 100 تن CO2. این یافتهها در دورههایی که شرایط بازار بینالمللی نسبتاً باثبات است، به خوبی حفظ میشوند، اما در زمانهای تلاطم و نوسان قیمتها، بهویژه در اقتصادهای نوظهور و در حال توسعه آزمایش خواهند شد.
اگر قیمت بینالمللی نفت افزایش یابد اما قیمتهای مصرفکننده نهایی داخلی تنظیمشده بر این اساس تغییر نکند، در برخی موارد برای مصرفکنندگان نهایی پرداختن به هزینههای اضافی ناشی از افزودن قیمت کربن به قیمت مرجع چالشبرانگیز خواهد بود. این امر به ویژه برای دیزل که ارزان تر و کربن فشرده تر است چالش برانگیز خواهد بود. در واقع، قیمتهای گازوئیل مصرفکننده نهایی در چندین مورد در تحلیل ما هزینههای اضافی را پوشش نمیداد و موارد بیشتری برای گازوئیل نسبت به بنزین وجود داشت که شکافها در آنها نزدیک به صفر بود.
یارانه های انرژی در آمریکا به چه صورت هستند ؟
آمریکا به عنوان کشوری که خود را حامی صنایع مختلف می داند هر سال میلیون ها دلار را صرف پرداخت یارانه به صنایعی می کند که از زنجیره تامین انرژی هستند. به همین علت باید نگاهی نیز به این کشور داشته باشیم تا متوجه آمار و ارقام مربوط به حوزه انرژی و یارانه هایی که دولت مرکزی آمریکا در اختیار آن ها قرار می دهد، گردیم.
طی سال هایی که از ریاست جمهوری جدید آمریکا می گذرد، بایدن متعهد شده است که ایالات متحده را به سمت انرژی های تجدیدپذیر سوق دهد، اما صنعت سوخت های فسیلی همچنان میلیاردها دلار در سال دریافت می کند.
همانطور که اقتصاد آمریکا به بهبود خود از کووید-19 و اختلالات مرتبط ادامه میدهد، این حس وجود دارد که این لحظه فرصتی کلیدی برای بازنگری در نحوه عملکرد اقتصاد است. محدودیتهای سالهای 2020 و 2021 تا حد زیادی برداشته شدهاند و با تقویت مجدد صنعت، تمرکز بیشتری بر این است که این قدرت از کجا میآید. موضوع «اقتصاد سبز» بخش عمدهای از پیشنهادهای رئیس جمهور بایدن برای بازگشت بهتر بود که سال گذشته در سنا مورد توجه قرار نگرفت. بسته 1.75 تریلیون دلاری صدها میلیارد دلار برای افزایش تولید و مصرف انرژی تجدیدپذیر در دهه آینده فراهم می کرد، اما این پیشنهادها هنوز محقق نشده است.
یارانه سوخت نقش عمده ای در تولید انرژی ایفا می کند و گزارشی که توسط دفتر بودجه کنگره در سال 2017 منتشر شد نشان می دهد که قبلاً بر روی تغییر به انرژی های تجدیدپذیر تاکید شده است. این داده ها نشان می دهد که 18.4 میلیارد دلار از تخصیص سالانه دولت به اولویت های مالیاتی مربوط به انرژی را می توان به صورت زیر تقسیم کرد:
- انرژی های تجدیدپذیر - 59٪
- سوخت های فسیلی - 25٪
- بهره وری انرژی - 15٪
- انرژی هسته ای - 1٪
سوخت های فسیلی هنوز یارانه های هنگفت دولتی دریافت می کنند. با این حال، در حالی که انرژیهای تجدیدپذیر در حال حاضر بیشترین میزان یارانه را دریافت میکنند، صنعت سوختهای فسیلی همچنان مدعی است مقدار زیادی پول مالیات دهندگان برای کمک به پایین نگه داشتن قیمتهایشان. موسسه مطالعات محیط زیست و انرژی دریافت که دولت ایالات متحده به تنهایی هر سال 20 میلیارد دلار برای یارانه مستقیم سوخت های فسیلی هزینه می کند. از این رقم، حدود 16 میلیارد دلار به نفت و گاز اختصاص می یابد، در حالی که 4 میلیارد دلار باقی مانده به سود صنعت زغال سنگ است.
همچنین داده هایی وجود دارد که نشان می دهد مشکل به جای بهتر شدن بدتر می شود. یارانه های تولید سوخت های فسیلی بین سال های 2017 و 2019 28 درصد رشد داشته است. ایالات متحده مسلماً یکی از طرفین مقصر است که مبالغ هنگفتی را برای حمایت از شرکت های سوخت فسیلی هزینه می کند، اما تنها کشوری نیست که میلیاردها دلار از پول مالیات دهندگان را برای حمایت از صنعت هزینه می کند.
سال گذشته گزارشی از موسسه بروکینگز نشان داد که دولتها در سراسر جهان بیش از 500 میلیارد دلار برای یارانه سوختهای فسیلی هزینه میکنند که به طور مصنوعی هزینه انرژیهای تجدید ناپذیر را کاهش میدهد و انتقال به منابع پایدارتر را کندتر میکند.
یک برآورد در سال 2021 نشان داد که G20، گروهی متشکل از 20 کشور با بزرگترین اقتصادهای جهان، مسئول 80 درصد از انتشار گازهای گلخانه ای در جهان است. با وجود آن، یارانه های تولید سوخت های فسیلی در میان کشورهای G20 همچنان بالاست و به طور متوسط حدود 290 میلیارد دلار در سال بین سال های 2017 و 2019 بوده است. از این میزان تقریباً 95 درصد به صنایع نفت و گاز اختصاص دارد. اجلاسهای بیشماری G20 تلاش کردهاند سطح حمایت دولت از صنعت سوختهای فسیلی را کاهش دهند، اما اختلال در سالهای اخیر چنین تفکر بلندمدتی را به نفع صرفهجویی اقتصادی کوتاهمدت کنار زده است.
آغاز مسابقه یارانه ای بین اروپا و آمریکا
زمانی که جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، قانون کاهش تورم را امضا کرد، بزرگترین سرمایه گذاری آب و هوایی در تاریخ آمریکا را به اجرا گذاشت – لحظه ای تاریخی برای کشوری که بیش از هر کشوری غیر از چین، کربن را به جو پمپاژ می کند.
بایدن در اجلاس آب و هوایی COP27 سازمان ملل به رهبران جهان گفت: «وزارت انرژی ما تخمین میزند که قانون جدید انتشار گازهای گلخانهای در ایالات متحده را تا حدود 1 میلیارد تن در سال 2030 کاهش میدهد، در حالی که دوره جدیدی از رشد اقتصادی مبتنی بر انرژی پاک را آغاز میکند».
اما با اختصاص حدود 370 میلیارد دلار از بودجه فدرال به سمت ایجاد سریع زیرساختهای انرژی پاک، ایالات متحده همچنین مسابقه جهانی یارانهها را آغاز کرده است، زیرا رهبران جهان ادعا میکنند که این بسته بهطور ناعادلانه به نفع شرکتهای آمریکایی است و میگویند که آنها چارهای جز پاسخگویی سنگین ندارند.
هفته گذشته، کمیسیون اروپا طرح صنعتی قرارداد سبز خود را معرفی کرد که بیش از 270 میلیارد دلار از بودجه موجود را برای کاهش تشریفات اداری و ارائه معافیتهای مالیاتی برای سرمایهگذاریهای خالص صفر تخصیص میدهد. این بسته در نشست این هفته رهبران اتحادیه اروپا مورد بحث قرار گرفت.
رهبران اتحادیه اروپا روز جمعه در بیانیه ای اعلام کردند، اروپا کار را ادامه خواهد داد تا "امکان بکارگیری سریع حمایت های هدفمند، موقت و متناسب، از جمله از طریق اعتبارات مالیاتی، در بخش هایی که برای گذار سبز استراتژیک هستند و تحت تاثیر یارانه های خارجی یا قیمت های بالای انرژی قرار دارند، انجام شود."
صدها میلیارد دلار بودجه دولتی می تواند به کشورها کمک کند تا اهداف انتشار گازهای گلخانه ای را که در غیر این صورت به طور فزاینده ای دست نیافتنی به نظر می رسند، برسند. با این حال، ظهور رویکرد تلافی جویانه در مورد یارانههای سبز نیز نگرانیهایی را در مورد دوران جدید حمایتگرایی ایجاد میکند و این نگرانی را افزایش میدهد که سیاستهای صنعتی رقیب روابط جهانی را از بین ببرد، به تجارت آسیب برساند و همکاریهای لازم را کاهش دهد.
قانون کاهش تورم چیست؟
بیشتر پولی که IRA برای طرح های انرژی پاک اختصاص داده است به صورت اعتبار مالیاتی است. به گفته مک کینزی، حدود 43 میلیارد دلار برای مصرف کنندگان و 216 میلیارد دلار برای شرکت ها در دسترس است.
خانواده های آمریکایی اکنون می توانند برای نصب یک پمپ حرارتی الکتریکی تا سقف 2000 دلار اعتبار درخواست کنند. اعتباری بالغ بر 7500 دلار برای خرید یک خودروی الکتریکی جدید در دسترس است - اگرچه این ممکن است نیاز به سیمکشی مجدد زنجیرههای تامین داشته باشد، با توجه به شرایط پیش رو مبنی بر اینکه وسایل نقلیه واجد شرایط باید در آمریکای شمالی ساخته شوند. 2 میلیارد دلار کمک بلاعوض برای توسعه ظرفیت تولید داخلی با افزایش تقاضا وجود دارد.
این قانون همچنین مشوقهای مالیاتی سخاوتمندانهای به مشاغلی که در پروژههای انرژی سبز سرمایهگذاری میکنند، از مزارع بادی و خورشیدی گرفته تا تأسیسات ذخیره باتری و تولید هیدروژن تجدیدپذیر میدهد. به گفته انجمن نیروی پاک آمریکا، یک گروه صنعتی، شرکت ها قبلاً حداقل 40 میلیارد دلار سرمایه گذاری برای چنین پروژه هایی به همراه 20 تسهیلات جدید یا توسعه تسهیلات اعلام کرده اند.
رهبران اروپا رهبری جدید ایالات متحده در زمینه آب و هوا را تحسین کرده اند، اما شکایت کرده اند که IRA "فوق العاده تهاجمی" و حتی تبعیض آمیز است. آنها می ترسند که IRA کسب و کارهای انرژی سبز از کشورهایشان را وسوسه کند که به جای سرمایه گذاری در بازارهای داخلی خود در ایالات متحده سرمایه گذاری کنند و در نتیجه تخصص، شغل و درآمد مالیاتی از بین برود. شرکتهای داخلی که مستقر میمانند، ممکن است به دلیل استفاده شرکتهای آمریکایی از یارانهها برای افزایش سریع عملیات عقب بمانند.
هایکه فروند، مدیر عملیاتی Marvel Fusion، یک استارت آپ آلمانی که در حال توسعه فناوری برای تولید انرژی پاک از نیروی همجوشی است، می گوید: «بسیاری از سرمایه گذاران از ما می پرسند که چرا عملیات خود را در اینجا حفظ می کنیم.
اتحادیه اروپا همچنین استدلال کرده است که شرایط IRA در مورد اعتبار مالیاتی برای خودروهای الکتریکی، قوانین سازمان تجارت جهانی را نقض می کند.
سیمون تاگلیاپیترا، کارشناس ارشد اندیشکده بروگل در بروکسل، می گوید: «این رویکرد ملی گرایانه در مورد الزامات محتوای محلی در قانون کاهش تورم، همان چیزی است که تنش ایجاد می کند. در حالی که اعتراض اتحادیه اروپا بلندترین بوده است، اما این تنها طرف نگران نیست. بریتانیا، کره جنوبی و ژاپن نیز نگرانی هایی را مطرح کرده اند.»
یکی از چالشهای رهبران اروپایی این است که چگونه قوانین مربوط به کمکهای دولتی را بدون ایجاد رقابت جدید برای یارانهها بین کشورهای عضو کاهش دهند. این می تواند ستون اصلی بازار داخلی وسیع اروپا را تضعیف کند.
در این میان، مقامات دولتی در حال لابی کردن ایالات متحده برای بازنگری در بخشهایی از IRA هستند.
رابرت هابک، وزیر اقتصاد آلمان، در جریان سفر هفته جاری به واشنگتن با شرکت فرانس فایننس به خبرنگاران گفت: «هنوز فرصت عادلانه ای برای دستیابی به توافقاتی وجود دارد که به صنعت اروپا اجازه می دهد [در] قانون کاهش تورم شرکت کند و از آن مستثنی نشود».
کاخ سفید نیز به نوبه خود تاکید می کند که IRA با کاهش هزینه فناوری های سبز به نفع همه کشورها خواهد بود. می گوید مذاکرات با شرکای خارجی ادامه دارد. برایان دیز، مشاور ارشد اقتصادی بایدن، گفت: «اروپا و سایر کشورهای متحد از قانون کاهش تورم هیچ ترسی ندارند و چیزهای زیادی برای کسب درآمد ندارند.
در حالی که بودجه بیشتر برای تولید انرژی پاک و فناوریهای سبز ضروری است، مبارزه بر سر یارانهها خطر تمرکز بیش از حد بر جغرافیا و عدم توجه کافی به تصویر بزرگتر را به دنبال دارد.
آرون کازبی، یکی از همکاران ارشد مؤسسه بین المللی توسعه پایدار، گفت: اگر یک کارخانه عظیم که در آلمان ساخته می شد، به سادگی در کارولینای جنوبی ساخته شود، این امر باعث نمی شود که جهان به اهداف انتشار گازهای گلخانه ای خود ضربه بزند.
مبارزه بر سر یارانه های سبز همچنین در حالی رخ می دهد که تنش های ژئوپلیتیکی کشورها را به تمرکز بر بومی سازی بیشتر تولید سوق می دهد - نه فقط برای انرژی سبز، بلکه برای فناوری های حساس مانند تراشه های کامپیوتری. کمیسیون اروپا در هنگام تشریح طرح صنعتی جدید خود گفت که یارانه های چین برای بخش های صفر خالص «مدت ها است که نسبت به اندازه اقتصاد دو برابر یارانه های اتحادیه اروپا بوده است».
این میتواند بازسازی زنجیرههای تامین و اقتصاد جهانی را در بلندمدت تسریع کند، زیرا منافع ملی بر تعهدات به بازارهای باز غلبه میکند.
اوکونجو-ایویلا، مدیر کل سازمان تجارت جهانی، نسبت به این تغییر هشدار داده است و استدلال میکند که مسابقه تسلیحاتی یارانهای میتواند به تجارت جهانی در لحظهای که برای تحریک رشد لازم است، آسیب برساند.
اوکونجو-ایویلا در ژانویه به ریچارد کوئست از سیانان گفت: «بیایید به دلیل هزینهای که برای اقتصاد جهانی دارد، آن را [یک جنگ یارانهای] به واقعیت تبدیل نکنیم.
وضعیت هزینه های انرژی و یارانه ای در آسیا
پس از انجام بررسی های متعدد در حوزه های انرژی در کشورهای اروپایی و آمریکایی، حال نوبت به کشورهای آسیایی می رسد تا نگاهی به جزئیات وضعیت هزینه های انرژی در این منطقه ها و البته وابستگی آن ها به سوخت های فسیلی وارداتی داشته باشیم. جنوب آسیا محل زندگی یک چهارم جمعیت جهان است. تقاضای برق منطقه به سرعت در حال رشد است، و همچنین اتکای آن به سوختهای فسیلی برای تامین آن افزایش مییابد – اما این استراتژی شروع به نتیجه معکوس کرده و هزینههای گزافی را برای کشورها به همراه دارد.
کشورهای جنوب آسیا دارای پتانسیل گسترده انرژی های تجدیدپذیر استفاده نشده هستند، اما بحران انرژی فعلی پیشرفت کند در انتقال انرژی را آشکار کرده است. پس از همهگیری و تهاجم روسیه به اوکراین، بازار جهانی سوختهای فسیلی به شدت بیثبات است و کشورهای آسیای جنوبی را مجبور میکند تا برای تامین انرژی خود، قیمتهای گزافی بپردازند.
در اکثر کشورهای جنوب آسیا، کاهش ذخایر داخلی گاز و زغال سنگ دلیل اصلی افزایش تدریجی واردات است. اما قیمت «نقطهای» گاز طبیعی مایع (LNG) قبل از همهگیری، کشورهای منطقه را تشویق کرد تا LNG بیشتری از طریق بازار نقطهای وارد کنند که به نوبه خود به آنها اجازه داد هزینههای یارانه انرژی را کاهش دهند و تعرفههای برق را پایین بیاورند.
بنگلادش، پاکستان و هند بیش از 50 درصد از LNG خود را از طریق بازار نقدی خریداری می کنند (که مابقی از طریق قراردادهای بلندمدت تامین می شود). اما این در شرایط فعلی کاملاً نتیجه معکوس داشته است.
وسعت بحران: قطع برق، افزایش تعرفه ها و یارانه انرژی
در پاکستان، مقرون به صرفه نبودن LNG و زغال سنگ منجر به قطع برق و دو برابر شدن تعرفه برق شده است که دوباره باعث گران شدن برق برای خانوارها و صنعت شده است. با گران شدن و دور از دسترس شدن LNG، پاکستان واردات نفت بیشتری را برای جایگزینی تقاضای گاز در نظر می گیرد.
در نوامبر سال گذشته بنگلادش به دلیل قیمت بالای گاز که باعث کمبود شدید انرژی در این کشور شد، مناقصه بازار نقدی را لغو کرد. برای پوشش این کمبود انرژی، امسال بنگلادش مجبور شده است LNG را با قیمتی پنج برابر بالاتر از اوایل سال 2020 خریداری کند. دولت مجبور شده است یارانه های انرژی را سه برابر کند و انتظار می رود در سال 2022 دوباره آنها را دو برابر کند. بودجه 2023 برای مقابله با قیمت بالای LNG وارداتی، کمیسیون تنظیم مقررات انرژی بنگلادش افزایش نرخ برق را تا 58 درصد توصیه کرده است.
اگرچه تمرکز زیادی در منطقه بر LNG است، اما افزایش قیمت زغال سنگ نیز نقش مهمی در بحران انرژی در جنوب آسیا ایفا می کند. هند یکی از بزرگترین واردکنندگان جهانی زغال سنگ است و پاکستان نزدیک به 70 درصد زغال سنگ حرارتی خود را وارد می کند.
قیمت بالای واردات زغالسنگ در حال حاضر پایداری مالی نیروگاههای زغالسنگ پاکستان را با قرار دادن بخش برق در «بدهی دایرهای» تهدید میکند. بدهی دایره ای یک وضعیت خاص پاکستان است که زمانی رخ می دهد که یک واحد تجاری که با مشکلاتی در جریان نقدینگی ورودی خود مواجه است، پرداخت به تامین کنندگان و طلبکاران خود را متوقف می کند و به افزایش بار کل بدهی ادامه می دهد.
قیمت بالای زغال سنگ وارداتی یکی از عوامل اصلی بحران جاری برق در هند است. از سوی دیگر، بنگلادش به دلیل قیمت بالای زغال سنگ وارداتی، طرح 10 کارخانه جدید زغال سنگ را کنار گذاشته است.
هزینه گزاف LNG نیز شروع به تأثیرگذاری بر بخش های غیر برق کرده است. انجمنهای تجاری در سرتاسر بنگلادش نگرانی خود را در مورد تأثیرات «خودکشی» افزایش تعرفههای برق برای بخشهایی مانند صنعت تولید پوشاک و اقتصاد به طور کلی ابراز کردهاند. در پاکستان، قطع برق به دلیل کمبود عرضه LNG باعث از دست رفتن صادرات نساجی به ارزش 250 میلیون دلار شده است.
قطعی برق مداوم در هند و پاکستان به ویژه برای صنایع کوچکی که تازه شروع به بهبودی از تأثیر اقتصادی همهگیری کرده بودند، دشوار است. کارخانه های سیمان و فولاد در پاکستان یا با ظرفیت کاهش قابل توجهی کار می کنند یا به دلیل اختلال در تامین برق کارخانه ها را به طور موقت تعطیل می کنند.
صنعت کود شیمیایی که برای هند و پاکستان عمدتاً کشاورزی بسیار مهم است نیز به دلیل قیمت بالای گاز در رنج است. دولت هند یارانه کود را حدود 75 درصد از سطح 2019-2020 افزایش داده است. در پاکستان، کمبود عرضه گاز منجر به افزایش قیمت اوره شده و دولت مجبور شد برای تعیین سقف قیمت کود مداخله کند.
امنیت انرژی بلند مدت: دور شدن از انرژی فسیلی وارداتی به سمت انرژی های تجدید پذیر
تجربه کنونی جنوب آسیا نشان می دهد که اتکا به سوخت های فسیلی وارداتی نه کمکی به کاهش فقر انرژی می کند و نه موجب رشد اقتصادی می شود. برعکس، آسیب پذیری کشورها را افزایش داده و امنیت انرژی را کاهش می دهد. این بحران همچنین پیشرفت کند به سمت انرژی های تجدیدپذیر در این کشورها را آشکار می کند.
تحقیقات ما نشان میدهد که انرژیهای تجدیدپذیر از امنیت انرژی با دسترسی بهتر و مقرونبهصرفه پشتیبانی میکنند. به عنوان مثال، یکی دیگر از کشورهای آسیای جنوبی، نپال - که زمانی کشوری گرسنه از قدرت بود - اکنون مازاد برق آبی را به هند صادر می کند. نپال با باز کردن پتانسیل عظیم انرژی آبی و بهبود مدیریت سیستم انرژی به این مهم دست یافته است. مثال دیگر، بوتان قبلاً با شبکه برق بدون آلایندگی به برق دسترسی جهانی برای جمعیت خود دست یافته است.
برای دستیابی به هدف دمای 1.5 درجه سانتیگراد توافق پاریس، تولید برق بدون کاهش گاز فسیلی باید تا سال 2040 به طور موثر در سطح جهانی حذف شود. موضوع امنیت انرژی در حال انجام مربوط به واردات LNG به نیاز به توقف سریعتر در این کشورهای در حال توسعه دور شدن از انرژی فسیلی وارداتی نیز منجر به صرفه جویی بالقوه در واردات و بهبود تراز تجاری خواهد شد.
جنوب آسیا یکی از آسیب پذیرترین مناطق در برابر تأثیرات تغییرات آب و هوایی است، اما همچنین منطقه ای با پتانسیل گسترده انرژی های تجدیدپذیر استفاده نشده است. حمایت بین المللی، چه از لحاظ فنی و چه مالی، برای استفاده از این پتانسیل بسیار مفید است.
برای دستیابی به انتقال انرژی بدون انتشار خالص جهانی برای محدود کردن گرمایش جهانی به 1.5 درجه سانتیگراد برای منطقه بسیار مهم است. این گذار مزایایی فراتر از کاهش انتشار خواهد داشت: پروژههای انرژی تجدیدپذیر میتوانند سرمایهگذاری جدید را جذب کنند، امنیت انرژی را از طریق تنوع افزایش دهند، تحقیقات فنآوری را برای نفوذ بیشتر انرژیهای تجدیدپذیر فراهم کنند، و رشد اقتصادی پایدار و باثباتی را پیش ببرند.
وزارت دارایی چین اخیراً اطلاعیهای درباره یارانههای اضافی به ارزش بیش از 2.7 میلیارد یوان (403 میلیون دلار آمریکا) برای قیمت برق انرژیهای تجدیدپذیر در سال 2022 صادر کرد. 11 استان و شهر در آن گنجانده شدند.
وزارت دارایی چین اخیراً اطلاعیه ای در مورد تخصیص بودجه بودجه محلی برای یارانه های اضافی برای قیمت برق انرژی های تجدیدپذیر در سال 2022 صادر کرد. بیش از 2.75 میلیارد یوان (403 میلیون دلار آمریکا) سرمایه گذاری شده است. Cailian Press گزارش داد که این شامل 1.47 میلیارد یوان (219 میلیون دلار آمریکا) برای انرژی بادی، 1.25 میلیارد یوان (186.9 میلیون دلار آمریکا) برای فتوولتائیک و 28.9 میلیون یوان (4.3 میلیون دلار آمریکا) برای زیست توده است.
طبق اطلاعیه، به 11 استان و شهر از جمله شانشی، مغولستان داخلی، جیلین، ژجیانگ، هونان، گوانگشی، چونگ کینگ (شهر)، سیچوان، گوئیژو (شهر)، یوننان، گانسو، چینگهای و سین کیانگ یارانه های اضافی برای قیمت برق انرژی های تجدیدپذیر اعطا شده است.
در سالهای اخیر، کشورها به منظور دستیابی به توسعه پایدار، تلاش زیادی برای توسعه انرژیهای جدید مانند انرژی بادی و فتوولتائیک انجام دادهاند. چین هم همینطور. استراتژی جدید انرژی بخش حیاتی استراتژی ملی آن بوده است. تخمین زده شد که تولید برق بادی و فتوولتائیک حدود 12.2 درصد از کل مصرف برق در چین در سال 2020 را تشکیل می دهد.
دولت چین به یارانه ها و سیاست های ترجیحی خود برای حمایت از صنعت انرژی های تجدیدپذیر ادامه خواهد داد. این کمک بزرگی برای ارتقای توسعه سبز و حفاظت از محیط زیست خواهد بود.
Yingda Securities ادعا کرد که در چنین شرایطی، انتظار میرود قیمت توربینهای بادی تثبیت شود و به سطح سود عادی بازگردد. علاوه بر این، قیمتهای نفت خام و کالاها در سطح جهانی شروع به کاهش میکنند و انتظار میرود که قیمت مواد خام برای انرژی بادی در آینده افزایش یابد. اگر قیمت مواد اولیه کاهش یابد، تأثیر مثبتی بر سودآوری زنجیره صنعت برق بادی خواهد داشت.
افزایش انبوه انرژی خورشیدی و بادی در چین در دهه گذشته یک مشکل بزرگ ایجاد کرده است: معوقات روزافزون به شرکتهای انرژی تجدیدپذیر واجد شرایط دریافت یارانه. روز چهارشنبه، رسانه های چین گزارش دادند که دولت مرکزی دو شرکت با هدف ویژه را برای حل این مشکل ایجاد خواهد کرد.
شرکتهای خدمات تسویهحساب توسعه انرژیهای تجدیدپذیر پکن و گوانگژو تنها مسئول جمعآوری وجوه از بازار برای پرداخت یارانههای معوق به ارزش صدها میلیارد یوان خواهند بود که بخش بزرگی از بار را از دوش بودجه دولت بردارد. این دو شرکت قادر خواهند بود تا از طریق انتشار اوراق قرضه و سایر ابزارها و با حمایت دولت، این گونه پرداخت ها را تامین کنند.
قیمت یارانه ای برق چین (تعرفه خوراک) برای انرژی های تجدیدپذیر، عامل اصلی آغاز به کار اولیه تاسیسات انرژی های تجدیدپذیر بود. شرکت های خورشیدی و بادی برای انرژی خود قیمت تضمینی و بالاتر از بازار را دریافت کردند و تعداد زیادی از توسعه دهندگان را به این بخش جذب کردند. اما رشد پروژه های برق واجد شرایط برای یارانه ها به زودی از ایجاد منابع مالی برای یارانه ها پیشی گرفت. تاخیر در پرداخت ها به طور فزاینده ای رایج شد. تا پایان سال 2021، یارانه های معوق به 400 میلیارد یوان (59.7 میلیارد دلار) تخمین زده شده بود. بیش از 90 درصد از پروژههای تجدیدپذیر جدید که بین سالهای 2016 تا 2020 ساخته شدهاند، هیچ کمکی دریافت نکردهاند.
تأخیر در پرداخت یارانهها به شدت بر جریان نقدی و رفاه مالی توسعهدهندگان انرژیهای تجدیدپذیر، که وامهای بانکی و سایر اشکال تأمین مالی آنها اغلب به درآمدهای حاصل از فروش برق یارانهای وابسته است، تأثیر گذاشته است.
در سال 2021، چین به بیش از یک دهه تعرفه های خوراک برای پروژه های جدید خورشیدی و بادی خشکی پایان داد، زیرا پروژه ها به طور فزاینده ای با سایر منابع انرژی رقابتی شدند. راه اندازی این دو شرکت مانع از انباشت بیشتر یارانه های پرداخت نشده می شود. ناظران بازار انتظار دارند که موضوع یارانه برای پروژههای موجود یکبار برای همیشه حل شود و برای بخشی که گسترش بیشتر آن برای دستیابی چین به بیطرفی کربن قبل از سال 2060 ضروری است، تسهیلات مالی به ارمغان آورد.
دولت ژاپن پیش نویس اقدام کمکی را منتشر کرده است که قصد دارد با اعطای یارانه به شرکت های برق، در بحبوحه افزایش قیمت انرژی، قبوض برق را برای خانوارهای ژاپنی تا 20 درصد کاهش دهد.
بر اساس این پیشنهاد، یک خانوار معمولی به لطف یارانه ای به مبلغ 7 ین/کیلووات ساعت (5 میلیارد دلار آمریکا در هر کیلووات ساعت)، قبض برق ماهانه ای را در حدود 2000 JPY (14 دلار آمریکا) کمتر خواهد دید. قیمت برق برای مشتریان تجاری یارانه 3.5 JPY/kWh خواهد بود. این اقدام در یک بسته اقتصادی 25000 میلیارد ین (170 میلیارد دلار آمریکا) گنجانده خواهد شد که دولت در 28 اکتبر 2022 پیشنویس خواهد کرد. انتظار میرود پس از ژانویه 2023 اجرایی شود.
دولت ژاپن همچنین اقداماتی را برای کمک به کاهش حدود 10 درصدی هزینه های گاز شهری با ارائه یارانه 30 JPY/cm پیشنهاد کرد. یک خانوار معمولی به طور متوسط شاهد کاهش در قبض ماهیانه 900 JPY (6 دلار آمریکا) خواهد بود. شرکت هایی که از مقادیر نسبتاً کمی گاز استفاده می کنند، از مزایای مشابهی برخوردار خواهند شد.
علاوه بر این، ژاپن یارانه های موجود برای بنزین و نفت گرمایش را برای پایین نگه داشتن قیمت ها پس از دسامبر 2022 تمدید خواهد کرد. این یارانه ها پس از ژوئن 2023 به تدریج کاهش می یابد. یارانه ها از ژانویه 2022 شروع شد و در ابتدا انتظار می رفت در ماه مارس پایان یابد، اما به دلیل طولانی شدن مدت زمان طولانی شد.
در نهایت
یارانه های نقدی و غیر نقدی که دولت ها در اختیار سازمان ها و شرکت های تامین کننده انرژی به هر شکلی قرار می دهند اگر در جایگاه درست و دقیق مصرف شود، قطعا دارای سودهای بیشماری خواهد بود ولی صرف اشتباه یارانه های دولتی تنها باعث ایجاد رانت های مختلف و همچنین فساد در سیستم می گردد که می تواند هدف اصلی دولت را تغییر داده و عملا کمک ها را بی اثر نماید. بر اساس دادههای گزارش آژانس بینالمللی انرژی درباره مقدار یارانه پرداختی به انرژی مصرفی در 25 کشور، ایران در سال 2020 بالاترین سطح یارانه انرژی مصرفی را تخصیص داده و رتبه نخست را در زمینه پرداخت یارانه انرژی از جمله گاز، برق و فرآوردههای نفتی داشته است.
آژانس بینالمللی انرژی، ایران را در حالی همچنان بزرگترین پرداختکننده یارانه انرژی در جهان معرفی میکند که حتی در سال 2020 با کاهش مصرف سوخت در جهان و همینطور ریزش قیمت نفت باز هم بیشترین یارانه را به سوختهای فسیلی مصرفی داده است، در شرایطی که بسیاری از کشورهای جهان کاهش یارانه پرداختی را در این سال تجربه کردهاند.
آمار تفکیکی نشان میدهد ایران حدود 5 میلیارد دلار یارانه به نفت، 12.5 میلیارد دلار یارانه به برق و 12.2 میلیارد دلار یارانه به گاز تخصیص داده است، پس از ایران، چین با 21.7 میلیارد دلار یارانه نفت و 3.8 میلیارد دلار یارانه برق در جایگاه دوم قرار داشته است.
البته نکته اینجاست که چین با تولید ناخالص داخلی حدود 14.86 هزار میلیارد دلار دومین اقتصاد بزرگ جهان در سال 2020 بوده و 3 میلیون و 381 تن معادل نفت انرژی مصرف کرده است.
با این مختصات باز هم از نظر پرداخت یارانه انرژی پس از ایرانی قرار گرفته که در سال 2020 با تولید ناخالص داخلی 192 میلیارد دلاری رتبه 51 اقتصاد جهان را داشته و 268 میلیون تن معادل نفت، انرژی مصرف کرده است، اما هدف از پرداخت این یارانه انرژی در ایران چه بوده و آیا به آن رسیده است؟
این آمارها برای سال 2020 میلادی و در ابتدای وضعیت کرونای جهانی بوده است که بعد از ادامه پیدا کردن این موضوع دولت های مختلف که پیشتر در مطلب خواندیم را مجاب کرد تا به سمت پرداخت یارانه به شرکت ها رفته و راهکارهایی یارانه ای را برای تامین نقدینگی و جلوگیری از بالارفتن قیمت انرژی کنند.
تهیه کننده : سعید فیلسوفیان