پایگاه خبری شاخص بازار: طبق رسم و رسوم آمریکایی‌ها اولین روز پس از روز شکرگزاری که خود یک جشن و تعطیلات رسمی در ایالات متحده است، به عنوان روز خرید برای کریسمس تلقی میشود که امروزه تحت عنوان «بلک فرایدی» یا همان جمعه سیاه شهرت جهانی یافته است.
هر چند آمریکای شمالی محل اصلی رخداد این سنت است، اما همچون بسیاری از سنت‌های دیگر این منطقه، این سنت نیز به کشورهای دیگر سرایت کرده و به خیلی از کشورها از جمله ایران هم رسیده است.
از سال 1952 میلادی هر سال در ایالات متحده امریکا یک روز پس از روز شکرگزاری (چهارمین پنجشنبه ماه نوامبر) رویدادی به همین نام برگزار میشود. البته اصطلاح جمعه سیاه تا حدود دهه هشتاد میلادی و پس از آن در ایالات متحده امریکا یا سایر نقاط جهان زیاد شناخته شده نبوده و چندان بکار برده نمی‌شده است. در طی این رویداد که امروزه در بسیاری از کشورهای جهان برگزار میشود فروشگاه‌های آنلاین و آفلاین اجناس خود را با تخفیفهای بسیار زیاد به حراج می‌گذارند. معمولا در این روز مشتریان بسیار زیادی برای خریدن اجناس تخفیف خورده به فروشگاه‌ها هجوم می‌برند.
در روز حراج جمعه سیاه تمامی فروشگاه‌ها در امریکا و اروپا تمامی کالاهای خود را با تخفیف بسیار بالایی به فروش می‌رسانند. حتی در این روز برخی از فروشگاه‌ها کار خود را زودتر آغاز کرده و به محض پایان روز شکرگزاری فعالیت خود را شروع می‌کنند.
فروشگاه‌داران و کمپانی‌ها در این روز شگفت انگیز، رقابت فوق‌العاده‌ای را با یکدیگر تجربه می‌کنند و با کاهش قیمت محصولات خود، حتی فروش چندین ماهشان را در طول یک روز تجربه می‌کنند. همین قضیه موجب شد تا نام حراج جمعه سیاه بیش از پیش در ایالات مختلف آمریکا شنیده شود و مغازه‌داران مختلف این روز را پا به پای خریداران، با تخفیفهای فوق‌العاده عالی به شب برسانند.
این روز به قدری اهمیت دارد که فروشگاه‌ها پیش از ساعت 4 صبح کار خود را آغاز کرده و مردم از همان زمان برای خرید به فروشگاه هجوم می‌آورند و باید تا پیش از آغاز شب خرید کرده باشند.
به طور کلی فلسفه حراج جمعه سیاه ، ارائه تخفیفهای گسترده همراه با تمامی محصولات و کالاها، فارغ از دسته بندی و نوع آن‌ها است. بعضا این تخفیفهای به حدی می‌رسند که باعث تحریک هرچه بیشتر مشتریان برای خرید محصولات مورد نظرشان شده و آن‌ها را هر جوری که هست مجاب به خریداری آن‌ها کرده تا حواسشان به جیبشان هم نباشد.
برای درک هر چه بهتر این قضیه بد نیست بدانید که بسیاری از کالاهای گران قیمت (نظیر تلویزیون‌ها، کنسول‌های بازی و انواع مختلف لوازم الکترونیکی) که در این روز با تخفیفهای فوق‌العاده بالا (حتی برخی تا 70 درصد) به فروش می‌رسند، صفوف طولانی از مردم را در جلوی این فروشگاه‌ها تشکیل می‌دهند که حتی در بسیاری از موارد موجب شکسته شدن درب فروشگاه‌ها نیز می شود. به همین خاطر این کالاهای با ارزش را «Doorbuster» نام گذاری کرده‌اند.
در سال‌های اخیر رقابت بین فروشنده‌ها به حدی بالا گرفت که مفهومی به نام Doorbuster به وجود آمد. اما Doorbuster به چه معنا است؟ همانطور که می‌دانید کلمه Door به معنای «در» بوده و کلمه Buster به معنی انفجار یا شکستن چیزی است. به همین دلیل کالاهای با تخفیف ویژه را Doorbuster نامیدند زیرا این کالاها باعث صف کشیدن مردم پشت درهای فروشگاه شده و حتی در بسیاری از موارد نیز تراکم جمعیت مشتریان باعث شکسته شدن در فروشگاه شد.
حراج بزرگ جمعه سیاه در ایران نیز از دهه 90 به ایران رسید و درسال های اخیر بیشتر از قبل رواج یافته است؛ در ایام بلک فرایدی بسیاری از فروشگاه‌ها به خصوص فروشگاه اینترنتی بسیاری، محصولات خود را تحت عنوان تخفیف بلک فرایدی ارائه می‌دهند.
به دلیل، تازه بودن این اتفاق در ایران، تاریخ بلک فرایدی در ایران ثابت نشده و بسیاری از برندها، تاریخ خاص خودشان را برای حراج طوفانی اعلام می‌کنند. تاریخ حراج جمعه سیاه درست یک روز پس از تاریخ جشن شکرگزاری که در آخرین پنجشنبه‌ی ماه نوامبر برگزار میشود، آغاز خواهد شد.در نتیجه تاریخ حراج جمعه سیاه 2024 در ایران و در تقویم سال 1403 برابر با جمعه 9 آذر است. البته فروشگاه ها از یک هفته قبل به پیشواز بلک فرایدی رفته اند و طوفان تبلیغاتی در این بخش راه انداخته اند.
حراج بزرگ جمعه سیاه در اروپا و امریکا یک روز است هرچند اخیرا برخی از شرکت های بزرگ برای کاهش ازدحام جمعیت از چند روز قبل استارت بلک فرایدی را می زنند. در ایران از یک هفته ده روز قبل از بلک فرایدی تبلیغات جمعه سیاه شروع میشود و فروشگاه ها با روش های مختلف تبلیغاتی رقابت را آغاز می کنند.
با توجه به اینکه در کشورهای خارجی حراج جمعه سیاه پیش از سال نو قرار دارد و فروشگاه‌ها و برندها محصولات خود را با تخفیف قابل توجهی به فروش می‌رسانند، بسیاری از مردم دنیا سعی می‌کنند خرید سال نو و هدایای خود را در روز حراج سیاه تهیه کنند تا هزینه‌های خود را به صورت قابل توجهی کاهش دهند.
اگرچه این روز در ایران در آذرماه قرار دارد، و عملا مناسبتی برای افزایش خرید های مردم و بازارگردانی فروشگاه ها وجود ندارد اما همانطور که اشاره کردیم تبلیغات فروشگاه های آنلاین و حضوری از چند روز قبل شدت می گیرد و فروشگاه ها تلاش می کنند با تبلیغات اغوا کننده مردم را به خرید همراه با تخفیف ترغیب کنند.
بلک فرایدی یا همان جمعه سیاه یکی از کپی برداری های ایرانی ها از غرب است که در اجرا نشان داده اند نه تنها کپی ناقصی صورت گرفته بلکه اساساً درک درستی هم از مفهوم واقعی بلک فرایدی از سوی فروشندگان وفروشگاه های ایرانی وجود ندارد.
بلک فرایدی چندسالی است که به واژگان فروشگاه های ایرانی هم اضافه شده است؛ اما برخلاف فروشگاه های خارجی که تخفیفات واقعی روی اجناسشان دارند و بعضا این تخفیفات به بیش از 90 درصد هم می رسد، بررسی ها نشان می دهد در ایران نه تنها خبری از این نرخ ها نیست بلکه شاهد سیاه بازی هایی هم از سوی برخی از فروشگاه ها هستیم.
بررسی های میدانی نشان میدهد که بیش از 90 درصد از تخفیف‌هایی که در بلک‌فرایدی ایرانی روی کالاها می‌زنند رسماً "الکی" هستند وهمان کالاها را قبل از بلک فرایدی میتوان با قیمت ارزانتر یا نهایتا همان قیمت خرید!
در خوش‌بینانه ترین حالت می توان گفت، تخفیفات بلک فرایدی ایرانی ها نهایتا به 10 درصد برسد آنهم به شرطی که قبل از آن قیمت ها را بالا نبرده باشند. نگاهی به مستنداتی از قیمت های قبلی برخی از فروشگاه های معروف اینترنتی نشان میدهد، این فروشگاه ها قیمت اجناس خود را در ایام بلک فرایدی نسبت به قبل بالا برده اند وصرفا با درج تخفیف 20-30 درصدی سعی می کنند مخاطب را فریب دهند که روی اجناسشان تخفیف گذاشته اند و الان وقت خرید مقرون به صرفه است.
در ایران، تخفیفهای بلک فرایدی به عنوان یک استراتژی جدید فروش به شمار می‌روند و هر ساله بر تعداد فروشگاه‌هایی که از این روش استفاده می‌کنند افزوده میشود. در حال حاضر، بسیاری از فروشگاه‌های اینترنتی مانند بانی‌مد، دیجی کالا، خانومی، شاواز، اسنپ، باسلام و... برنامه‌های بلک فرایدی را برای حراج محصولات خود به کار گرفته‌اند.
همانطور که بارها گفته شده، برندها و آنلاین‌شاپ‌ها چند روز پیش از شروع بلک‌فرایدی، قیمت‌ها را افزایش می‌دهند و سپس ناگهان در آستانه جمعه سیاه، روزشمار تخفیف‌ها را برای مشتری‌ها آغاز می‌کنند تا با تاثیر روانی یک خرید ارزان، خریدار ترغیب بشود محصول را بخرد و این ذهنیت نیز برای او شکل بگیرد که یک خرید پرسود داشته است.
دیجی کالا و اسنپ شاپ جزو بزرگترین فروشگاه هایی هستند که درحالی به استقبال «بلک فرایدی» رفته اند که قیاس قیمت محصولات مندرج در فهرست کالاهای «جمعه سیاه» شامل لوازم خانگی، لوازم دیجیتال، کیف و کفش، ساعت و زیورآلات، پوشاک، لوازم ورزشی و سفری و لوازم آرایشی و بهداشتی و ... نه تنها نسبت به قبل کاهش نیافته بلکه بعضا با افزایش هم همراه بوده است.
شاید در نگاه نخست محصولاتی که با عنوان حراج در جمعه سیاه این سایت ها به فروش می رسد دارای تخفیف های قابل توجهی باشد، و این تصور در مشتری به وجود بیاید که سود زیادی از تخفیفهای ارائه شده نصیبش خواهد شد، درحالیکه بررسی قیمت کالاها نشان میدهد که درمواردی کالاها حتی از قیمت‌های قبل از جمعه سیاه گرانتر و یا هم قیمت قبل از اعمال تخفیف است بنابراین قرار نیست سودی به جیب مصرف کننده برود و درواقع شگرد‌های تبلیغاتی است که متقاضیان را وسوسه به خرید می‌کند.
این نرخ گذاری های عجیب درحالی انجام می شود که قبل از ایام بلک فرایدی PS5 در فروش حضوری با قیمت 29 میلیون تومان خریداری شده بود! ولی دیجی‌کالا با اسم تخفیف «بلک فرایدی» رسماً 3 میلیون تومان گرانتر هم این کالارا می فروشد؛ ماجرای اسنپ شاپ که عجیب تر است، این فروشگاه اینترنتی کنسول بازی PS5 را تا 34 میلیون و 590 تومان هم قیمت زده است!!!
در یکی از موارد عجیب که رسما مصداق گرانفروشی اسنپ شاپ است، این فروشگاه لپ تاپی که دیجی کالا 87 میلیون تومان قیمت زده، با قیمت 92 میلیون تومان آنهم در تخفیف بلک فرایدی می فروشد!
در بالا اشاره کرده بودیم که این فروشگاه های اینترنتی در ایام بلک فرایدی قیمت اجناس را بالا می برند وبعد با درج تخفیف سعی می کنند مشتری را ترغیب به به خرید کنند؛ مصداق بارز این موضوع را براحتی می توان در قیمت اسپرسوساز مشاهده کرد؛ این فروشگاه قیمت اسپرسوساز را 13 میلیون تومان درج کرده که با لحاظ تخفیف 53 درصدی به 6 میلیون و200 هزار تومان رسیده است.
ولی عجیب اینجاست که حتی با تخفیف 53 درصدی هم باز قیمت این محصول گرانتر از قیمت واقعی‌ش هست! اسپرسوساز با همین مدل ومشخصات در سایت دیگری با قیمت 5 میلیون و400 هزار تومان برای فروش قیمت گذاری شده است!
مورد دیگری که نشان میدهد این فروشگاه ها تخفیفهای الکی با قیمت گذاری های کاذب در بلاک فرایدی دارند به قیمت گذاری گوشی موبایل بر می گردد.
قبل از بلک فرایدی گوشی سامسونگ با مدل مشخص 5 میلیون و175 هزار تومان قیمت خورده بود ولی همین گوشی با همین مدل در بلک فرایدی درتخفیف 36 درصدی 5 میلیون و 385 هزار تومان قیمت خورده، یعنی گرانتر از قیمت قبل از بلک فرایدی! فروشگاه قیمت این کالا را 8 میلیون و500 درج کرده که در بلک فرایدی 36 درصد تخفیف خورده و به 5 میلیونو385 هزار تومان رسیده است!