عقب‌نشینی انتظارات تورمی سبب شده است مجددا جوی کاهشی بر بازار دارایی‌ها حاکم شود. بورس تهران که دو هفته ابتدایی مهرماه را پرقدرت آغاز کرده بود، طی دادوستدهای این هفته شاهد عقب‌نشینی ۱/ ۶ درصدی نماگر اصلی خود بود تا عمده رشد کسب‌شده در این ماه تبخیر شود. تردید در میان بورس‌بازان موج می‌زند. گویا بسیاری از سرمایه‌گذاران فعلا دست از معامله برداشته و در انتظار تعیین برخی ریسک‌های اثرگذار هستند. جایی که با وجود سنگین نشدن صفوف فروش اما از ارزش معاملات خرد به شکل قابل توجهی کاسته شده است.
به گزارش شاخص بازار به نقل دنیای اقتصاد، شاخص‌کل بورس اوراق بهادار تهران در ادامه روندی نزولی که از ابتدای هفته آغاز کرده بود، روز گذشته ابرکانال 4/ 1میلیون واحدی را نیز ترک کرد. با این کارنامه سود پاییزی بورس تقریبا به نقطه صفر نزدیک شد. شاخص‌کل سهام دو هفته نخست پاییز را مثبت به پایان رسانده بود، اما در مجموع این هفته، بیش از 6درصدی عقب‌نشینی کرد تا مجموع بازدهی این نماگر در فصل پاییز به 8/ 0درصد محدود شود.
ارزش معاملات همچنان کاهشی بوده و حقیقی‌ها هم دست از فروش برنداشته‌اند. همه این آمار و ارقام منفی در حالی رقم خورده که خبری از صفوف فروش سنگین در بازار نیست که نشان می‌دهد بازار سهام هنوز گرفتار فاز هیجانی نشده است و بیشتر در انتظار تعیین تکلیف برخی ابهامات است.
عقبگرد پس از دو هفته سبز
معاملات آخرین روزکاری هفته در حالی پیگیری شد که در پی تداوم عرضه‌های سنگین از سوی معامله‌گران، پس از 12 روز نوسان در کانال 4/ 1میلیون واحدی نماگر اصلی بازار با ریزش 5/ 1درصدی همراه شد و تا رقم یک‌میلیون و 397 هزار واحدی عقب‌نشینی کرد. بازار همانند اغلب روزهای کاری در هفته جاری روز گذشته هم با فروشندگانی از جنس حقیقی مواجه بود؛ به‌طوری که خالص تغییر مالکیت صنایع بورسی حکایت از جابه‌جایی 660 میلیارد تومانی سهام از پرتفوی سهامداران خرد به سبد سرمایه‌‌گذاری حقوقی‌ها داشت.
به روایت آمار، بخشی از حقوقی‌های بازار این روز‌ها از متقاضیان خرید سهام در صنایع داخلی و خارجی هستند. سرمایه‌گذارانی که از شرکتهای کوچک و متوسط گرفته تا کامودیتی‌محور‌های تالار سعادت‌آباد را در سبد سرمایه‌‌گذاری خود جای می‌دهند. این معامله‌گران دیروز خالص خریدی به‌میزان حدودا 111میلیارد تومانی از گروه فرآورده‌های نفتی داشتند. خالص خرید 80 میلیارد تومانی از صنعت فلزات اساسی و کمی بیش از 61 میلیارد تومان از گروه بانک فقط گوشه‌ای از فعالیت روز چهاشنبه آنها محسوب می‌شود.
بی‌تفاوت یا منتظر؟
ارزش معاملات خرد بورس تهران نیز در 21 مهرماه سال 1400 به رقم 3151 میلیارد تومان رسید تا همچنان از کم‌رمقی دادوستدها خبر دهد. به این ترتیب در حالی که خبری از صفوف سنگین در سمت خرید و فروش سهام نیست اما کم‌بودن ارزش معاملات خرد سهام حکایت از دست نگه‌داشتن بورس‌بازان دارد. گویا هنوز ابهاماتی بر سر انتخاب بهینه گزینه‌های سرمایه‌‌گذاری بر سر راه صاحبان‌سرمایه وجود دارد.
بی‌توجه به پشتوانه‌های بنیادی
درحالی بزرگان بورس تهران با وجود روند مطلوب بازارهای جهانی همچنان در مدار ریزشی نوسان پیدا می‌کنند که مدتی است شرکتهای کوچک و متوسط بازار سهام هم به دنباله‌روی از آنها روز به روز با کاهش قیمت سهام خود در بازار مواجه می‌شوند، به‌طوری‌که شاخص‌کل هم‌وزن که از تمام نمادهای معاملاتی به یک‌اندازه تاثیر می‌پذیرد نیز روز چهارشنبه با افت 19/ 2درصدی روبه‌رو شد. پیامد این ریزش‌ها نیز به وضوح در ارزش معاملات بورس تهران قابل‌رویت است به‌گونه‌ای که در پی هر موج ریزشی در بازار شاهد افت این نماگر نیز هستیم.
روز گذشته در بازار جهانی محصولاتی اعم از روی و آلومینیوم موفق به ثبت رکوردهای تازه شدند اما اکثر شرکتهای فعال در گروهای فلزی و سایر گروه‌های مرتبط برخلاف انتظارات قرمز‌پوش بودند. در صنایع پتروپالایشی نیز با اینکه شاهد دستورالعمل‌های حمایتی از سوی وزارت نفت در بحث خوراک پالایشی‌ها بودیم و پتروشیمی‌‌ها برای مدتی سوار بر موج افزایشی نشات‌گرفته از بهبود بازارهای جهانی شده بودند اما چند روزی می‌شود که بازار‌سهام هیچ توجهی به آنها ندارد و به گونه‌ای مسیر خود را جدا کرده است.
به‌دنبال حواشی
به اعتقاد برخی از کارشناسان بازار سرمایه هرچند به لحاظ بنیادی شرکتها از پتانسیل رو به رشد برخوردارند و افزایش قیمت کالاهای اساسی در بازارهای جهانی نیز به‌عنوان اهرمی برای صعود شاخص‌های سهامی می‌تواند نقش بازی کند اما اکنون سرمایه‌گذاران با ابهامات دیگری مواجه هستند. بخشی از ابهامات در ساختمان سازمان بورس است. با اینکه دهقان‌دهنوی ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار به گفته خود در حال سپری‌کردن روزهای آخر مدیریتی خود در این نهاد است و گمانه‌زنی‌‌هایی درباره فرد جایگزین او از دل بازار سرمایه نیز به‌گوش می‌رسد اما بورس‌بازان اینروزها غالبا ترجیح می‌هند تا مشخص‌شدن سکاندار جدید بازار تا حدودی دست به عصا حرکت کنند. این دست از سهامداران که دو طیف حقوقی و غالبا حقیقی بازار را تشکیل می‌دهند تا مشخص‌نشدن خط‌مشی سکاندار جدید ترجیح می‌دهند که نقدینگی حاصل از فروش سهام را در حساب کاربری خود در شرکتهای کار‌گزاری یا صندوق‌های قابل معامله پارک کنند.
بیش‌واکنشی به روند اسکناس آمریکایی
هر چند احتمال ترک کانال 27 هزار تومان در بازار آزاد دلار وجود دارد، اما همچنان نرخ دلاری نیمایی تغییر چندانی نداشته است. در این‌خصوص برخی از صاحب‌نظران بازار بر این باورند که افت چند صد تومانی دلار آزاد نیز نمی‌تواند در صورت‌های مالی و عملکرد ماهانه و به‌طور ویژه 6 ماهه شرکتها تاثیر قابل‌ملاحظه‌ای داشته باشد چراکه شرکتها غالبا با نرخ 25 هزار تومانی حساب‌های خود را بسته‌اند. با این حال از این حقیقت که تغییرات لحظه‌ای دلار برای قشری از سرمایه‌گذاران فعال در تالار شیشه‌ای بسیار حائزاهمیت است نیز نمی‌توان گذشت، چراکه این دست از معامله‌گران معتقدند سیگنال‌های ارزی حاصل از رویدادهای متفاوت اقتصادی و سیاسی پالس‌‌هایی را به آنها مخابره می‌کند که در خرید و فروش سهام می‌تواند وزن قابل‌توجهی داشته باشد.
فارغ از اثربخشی بودن یا نبودن چنین استراتژی معاملاتی از سوی سرمایه‌گذاران، بازار سهام اینروزها نسبت به اخبار سیاسی تا حدودی بیش از حد حساس شده است، به‌طوری که نسبت به دید و بازدید‌‌های معمول بین دیپلمات‌های کشور و سایر کشور‌های همجوار نیز سریعا از خود واکنش نشان می‌دهد. با اینکه هنوز توافق خاصی حاصل از دیدارها به‌ثمر نشسته است و بهبود روابط فقط در حد گمانه‌زنی است اما بازار سهام و ارز همانند سنت همیشگی به پیشخور‌‌کردن رویدادهای احتمالی پرداخته‌اند. سهم 3/ 89درصدی و 89درصدی افت قیمت در میان نمادهای معامله شده در بورس تهران و فرابورس ایران نیز گواهی بر این موضوع است، ریزش‌‌هایی که مدتی است ادامه‌دار شده است.
روز حساب پالایشی‌ها
یکی از رویدادهای مهم رخ داده در طول معاملات هفته گذشته انتشار گزارش‌های مالی پالایشی‌ها بود که با تاخیری قابل‌توجه نسبت به موعد معمول انجام شد. صورت‌های مالی سه ماهه پالایشگاه‌ها بالاخره پس از مدت‌ها بر روی تارنمای کدال قرار گرفت تا دست‌کم به بخشی از ابهامات فعالان بازار سهام در مورد این صنعت خبرساز پاسخ داده شود.
آنطور که پیشتر گفته شده بود تاخیر یادشده ناشی از مشخص نبود نرخ خوراک این شرکتها از ابتدای سال‌جاری بوده است. در هفته‌های اخیر در نهایت مشخص شده که بنا بر نظر سیاستگذاران مربوطه در این زمینه شرکتهای پالایشی می‌توانند تا به‌جای آنکه همانند سال گذشته با 5درصد تخفیف نسبت به فوب خلیج‌فارس خوراک خود را از شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی دریافت کنند، مواداولیه مورد نیاز خود را با لحاظ تخفیف 5دلاری از این شرکت بگیرند.
این مساله سبب شد تا بازار واکنش مثبتی به این تغییر بدهد و افزایش قابل‌توجه سودآوری پالایشی‌ها را به هنگام انتشار این گزارش به فال‌نیک بگیرد. بر این اساس طی روزهای معاملاتی هفته‌های اخیر شاهد بودیم که پالایشی‌ها توانستند به‌خوبی خود را بر رشد شاخص بورس نمایان کنند، اما گزارش‌های منتشر شده از عملکرد سه ماهه این شرکتها (تا زمان نگارش این گزارش تنها چهار عدد از آنها افشار کرده‌اند) نشان می‌دهد که افزایش سود در برخی از آنها تفاوت چندانی نداشته است. بررسی‌ها حکایت از آن دارد که میان گزارش‌های ارائه شده از سوی این چهار شرکت نماد معاملاتی «شپنا» که به پالایش نفت اصفهان تعلق دارد نسبت به سه ماهه سال قبل نه‌تنها بیشتر نشده بلکه 32درصد کاهش نیز داشته است. این تغییر منفی از آنجا ناشی می‌شود که از سه ماهه نخست سال گذشته نسبت‌به سال‌جاری بهای تمام‌شده درآمدهای عملیاتی 234درصد بیشتر شده است. همین امر شبب شده تا با افزایش 106درصدی هزینه‌های اداری و فروش دیگر مجالی برای رشد سودآوری این شرکت نباشد.
عملکرد ضعیف «شپنا» اما به سایر شرکتها سرایت نکرده است. برسی عملکرد شرکتهای دیگر نشان می‌دهد که نماد‌هایی مانند «شبندر» و «شبریز» در طول مدت سه ماهه نخست سال‌جاری عملکرد خوبی داشته‌اند به‌طوری که برمبنای گزارش‌های سود خالص هر سهم «شبریز» 300درصد و سود خالص «شبندر» 186درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل بیشتر شده است. این در حالی است که طی مدت یادشده سود هر سهم «شپنا» افتی 32درصدی داشته است. البته باید به این نکته اشاره کرد که نماد معاملاتی شرکت پالایش نفت لاوان (شاوان) در میان تمامی نمادهای پالایشی از بقیه با اختلافی قابل‌توجه بهتر ظاهر شد و توانست سود خالص هر سهم خود را در سه ماهه اول امسال نسبت به دوره مشابه سال قبل 695درصد افزایش دهد.
بورس چهارشنبه از دریچه آمار
در روزی که شاخص‌کل بورس تهران با افت 5/ 1درصدی مواجه شد، از 347 نماد معامله شده، قیمت پایانی 31 سهم (9/ 8 درصد) مثبت بود و در مقابل 310 سهم (3/ 89 درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار 15 نماد (6 درصد) صف خریدی به ارزش 267 میلیارد تومان تشکیل دادند، اما در مقابل شاهد شکل‌گیری صف فروش در 73 نماد بورسی (7درصد) به ارزش 389میلیارد تومان بودیم.
در فرابورس ایران اما در روزی که آیفکس افت 03/ 2درصدی را ثبت کرد، 144 نماد معامله شدند که در این میان قیمت 16 سهم (11 درصد) مثبت و 128 سهم (89 درصد) منفی بود. در این بازار 5 نماد (3 درصد) صف خریدی به ارزش 22میلیارد تومان تشکیل دادند اما 46 نماد (32درصد) نیز با صف فروشی به 108 میلیارد تومان مواجه شدند.
بازارپایه نیز دیروز میزبان دادوستد 132 نماد بود. در این میان 25 سهم (19 درصد) مثبت ماندند و در مقابل شاهد 97 سهم (73 درصد) در محدوده منفی بودیم. در این بازار نیز 20 نماد (15 درصد) صف خریدی به ارزش 32 میلیارد تومان شکل دادند و صف فروش در این بازار به 68 نماد (24 درصد) با ارزشی بالغ بر 209 میلیارد تومان اختصاص پیدا کرد.