شاخص بازار - داستان کرونا از ماه‌های گذشته به فصل واکسیناسیون رسیده و رقابتی نفس گیر در این راستا بین کشورها شکل گرفته است. رقابتی که از همان ابتدا به مسائل سیاسی و اقتصادی گره خورد و به وضوح بی عدالتی در واکسیناسیون کووید 19 را به رخ کشید و همین ماجرا مورد اعتراض سازمان جهانی بهداشت هم واقع شد.
به هر حال کشورهای مختلف به فکر تامین واکسن مورد نیاز برای مردم خود هستند و در این میان نباید از این واقعیت غافل شد که تولید واکسن کرونا به هیچ عنوان با تقاضای جهانی برابری ندارد.
همین ماجرا باعث می‌شود که به طور مثال ایران تعدادی واکسن از یک کشور خریداری کرده و حتی پول آن را هم بپردازد و به دلیل نیاز داخلی، دادستانی آن کشور مانع انتقال محموله دوم واکسن شود.
کندی واکسیناسیون در ایران
با توجه به ورود اولین محموله واکسن کرونا از سبد کوواکس که شامل 700 هزار و 800 دوز واکسن آسترازنکا آکسفورد ساخت کره جنوبی است، تاکنون یک میلیون و 490 هزار و 800 دوز واکسن کرونا وارد ایران شده است. نکته قابل توجه این است که این تعداد واکسن با توجه به نیاز هر نفر به دو دوز، فقط برای 745 هزار و 400 نفر کافی خواهد بود.
بر اساس اعلام علی رضا رییسی سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا تا روز 14 فروردین 1400، تعداد 790 هزار دوز واکسن وارد شده و 250 هزار نفر در کشور واکسینه شده و حدود 56 هزار نفر نیز دوز دوم واکسن را دریافت کرده بودند.
بنابراین می‌توان گفت که در مجموع تقریبا حدود 306 هزار واکسن وارداتی اعم از یک دوز و دو دوز تزریق شده، تا 14 فروردین 1400 تلقیح شده است.
هرچند آمارها در مورد تلقیح واکسن کرونا در کشور به طور شفاف اعلام نمی‌شود، اما همین رقم هم نشان از کندی واکسیناسیون کرونا در ایران دارد و این در حالی است که واکسیناسیون از 21 بهمن 1399 در کشور آغاز شده و ادامه دارد.
عمده‌ترین دلایل کندی واکسیناسیون
البته یکی از دلایل کندی واکسیناسیون این است که به طور مثال واکسن «اسپوتنیک وی» روسی که دو دوز کاملا متفاوت دارد، در برخی محموله‌ها فقط دوز اول ارسال شده و باید در انتظار دوز دوم ماند تا هر دو دوز واکسن برای یک نفر موجود باشد و سپس به یک نفر تزریق شود.
نکته دیگر که در مورد کندی واکسیناسیون کرونا مطرح می‌شود، همان ماجرای رقابت جهانی برای تامین واکسن و همچنین روند کند تولید در کشورهای تولید کننده به دلیل کمبود مواد اولیه است. به هر حال جهان در این مسیر سخت پیش بینی نشده در حال پیمودن مسیری است که نیازها را برطرف کرده و هزینه آن را هم دریافت کند.
هیچ تولید کننده‌ای بدون دریافت هزینه و بدون در نظر گرفتن مسائل سیاسی و اقتصادی، به نیازهای کشورهای دیگر پاسخ نمی‌دهد و این یک حقیقت انکار ناپذیر است.
چشم به راه پایان بهار
از طرفی همه چشم به راه پایان بهار 1400 هستند. بهاری که ممکن است واکسن‌های تولید داخل به مدد روند واکسیناسیون کووید 19 در ایران بیایند و این کندی را با سرعت جبران کنند.
در این مسیر واکسن‌های پاستور، برکت، رازی و فخرا پیش تاز هستند. واکسن‌هایی که هر کدام در مرحله‌ای از کارآزمایی بالینی قرار دارند و به نظر می‌رسد واکسن پاستور که با همکاری مشترک کوبا تولید شده، زودتر از بقیه واکسن‌ها به چرخه واکسیناسیون کرونا در ایران وارد شود.
علی رضا رییسی روز 14 فروردین 1400 در این زمینه گفت: احتمالا واکسن پاستور زودتر از واکسن برکت به دست ما می‌رسد.
در حال حاضر واکسن کوو ایران برکت که توسط ستاد اجرایی فرمان امام (ره) در حال ساخت است در مرحله دوم مطالعات بالینی قرار دارد.
واکسن پاستور که با همکاری مشترک کوبا ساخته شده احتمالا تا اوایل اردیبهشت 1400 وارد مرحله سوم مطالعات بالینی خواهد شد و هنوز تاریخ دقیقی برای فاز سوم اعلام نشده است.
واکسن رازی که توسط موسسه واکسن و سرم سازی رازی ساخته می‌شود نیز در فاز یک مطالعات بالینی قرار دارد. این واکسن سه دوز شامل دو دوز تزریقی و یک دو دوز استنشاقی است.
واکسن فخرا که توسط وزارت دفاع در حال ساخت است نیز در فاز یک مطالعات بالینی قرار دارد.
همچنین بقیه واکسن‌های داخلی هنوز کد اخلاق نگرفته و وارد مطالعات انسانی نشده‌اند.
رییسی روز 14 فروردین درباره روند واکسیناسیون در ماه‌های آینده نیز اظهار کرد: تا تیر ماه 1400 قطعا به تولید داخلی واکسن کرونا به صورت نیمه صنعتی می‌رسیم و تا پایان تیر ماه به تولید صنعتی می‌رسیم. تا قبل از آن، واکسیناسیون فاز یک که شامل کادر بهداشت و درمان است، تکمیل می‌شود. همچنین خانه سالمندان و گروه‌های آسیب پذیر مثل بیماران صعب العلاج واکسینه می‌شوند. از پاییز به بعد هم سایر گروه‌ها واکسینه می‌شوند. انتظار این است که تا پایان 1400 کل گروه هدف را واکسینه کنیم.
سالمندان چشم به راه هوای تازه
نکته قابل تامل در روند عجیب واکسیناسیون کرونا در کشور، عدم توجه به سالمندانی است که بسیاری از آنها به بیماری‌های زمینه‌ای از جمله پرفشاری خون، بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت و غیره مبتلا هستند.
بسیاری از سالمندان در این یک سال و چند ماه در منازل مانده و کمتر بیرون آمده‌اند. این‌که برخی معتقدند «سالمندان می‌توانند فعلا در منزل بمانند»، ناشی از القای تفکر نادرست است. جامعه ایرانی به نفس پدرها و مادرها دل‌گرم است و این بی توجهی به واکسیناسیون گروه‌های پرخطری مانند سالمندان و بیماران زمینه‌ای، بر خلاف سند ملی واکسیناسیون کووید 19 رخ داده است.
هرچند واکسیناسیون در خانه‌های سالمندان با همان تعداد واکسن‌هایی که وارد شده بود، آغاز شد و ادامه پیدا کرد، اما نکته قابل تامل این است که سلامت روان جامعه و بسیاری از نیروهای جوانی که مشغول به کار هستند، در گرو سلامت سالمندانی است که در منازل خود حبس شده و در انتظار واکسن هستند.
همه ما به امید زنده‌ایم و در طول این یک سال و چند ماه جدال نابرابر با ویروس کرونا، همین امید همه را زنده نگه داشته است. ولی کندی روند واکسیناسیون و تامین واکسن و همچنین بی تدبیری‌هایی که منجر به شکل گیری خیز چهارم بیماری کووید 19 در کشور شده در کنار مشکلات اجتماعی و اقتصادی قرار گرفته و وضعیت را ناخوش کرده است.
با این حال باید منتظر ماند تا روزهای روشن بدون کرونا از راه برسد.