شاخص بازار - طرح نسخه نویسی الکترونیک یکی از تکالیف قانونی محسوب می‌شود که بر اساس برنامه‌های پنجم و ششم توسعه بر عهده وزارت بهداشت گذاشته شده و در حال حاضر زیرساخت‌های آن در ماه‌های آخر سال 1399 تکمیل شده و بیش از 96 درصد از مراکز خصوصی طرف قرارداد با سازمان بیمه سلامت به آن پیوسته‌اند.
الزامات قانونی اجرای طرح نسخه نویسی الکترونیکی در برنامه‌های پنجم و ششم توسعه آمده است. در ماده 74 برنامه ششم توسعه درباره نسخه نویسی الکترونیک آمده که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با هدف ارائه خدمات الکترونیکی سلامت مکلف است در مدت دو سال اول اجرای قانون برنامه نسبت به استقرار سامانه پرونده الکترونیکی سلامت ایرانیان و سامانه‌های اطلاعاتی مراکز سلامت با هماهنگی پایگاه ملی آمار ایران و سازمان ثبت احوال کشور با حفظ حریم خصوصی، منوط به اذن آنها و محرمانه بودن داده‌ها و با اولویت شروع برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع اقدام کند. علاوه بر این، طرح نسخه‌نویسی الکترونیکی در طرح تحول سلامت نیز مورد تاکید قرار گرفته بود.
سازمان بیمه سلامت براساس تکالیف قانونی خود و در راستای اهداف برنامه ششم توسعه و بند ث ماده 67 و بند چ ماده 70 قانون و بند ج تبصره 17 قانون بودجه سال 98 و نیز سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه سلامت موظف است نسبت به اجرای برنامه نسخه نویسی الکترونیک پزشکان و تدریجاً حذف دفترچه‌های کاغذی بیمه اقدام کند.
**نسخه نویسی الکترونیک از چه سالی آغاز شد؟
سال 1395 بود که طرح نسخه نویسی الکترونیک برای نخستین بار در مطب پزشکان طرف قرارداد سازمان تامین اجتماعی برای تسهیل روند کاری داروخانه‌ها و مراکز پاراکلینیک راه‌اندازی شد، اما اجرای کامل طرح نسخه نویسی الکترونیک به طور رسمی اسفند 97 در 31 استان و یک شهرستان کلید خورد و به مرور زمان به شهرستان‌های دیگر نیز توسعه یافت. سازمان بیمه سلامت طرح نسخه نویسی الکترونیک را از آبان ماه سال 1398 با اجرا در 235 شهر آغاز کرد.
**پیگری دولت برای اجرای طرح نسخه نویسی الکترونیک
چند سالی است که دولت به صورت جدی پیگیر اجرای طرح نسخه نویسی الکترونیک است و دراین مدت توانسته به موفقیت‌های خوبی دست یابد. به ویژه آن‌که شیوع ویروس کرونا سبب شد تسریع روند این طرح بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
کنترل هزینه‌های زائد و غیر ضروری سلامت، یکی از دغدغه‌های متولیان نظام سلامت کشور بوده که انتظار می‌رود با اجرای طرح نسخه الکترونیکی به سرانجام برسد. نسخه نویسی الکترونیک مشکلات متعدد نسخه نویسی کاغذی را برطرف کرده و باعث صرفه جویی و کاهش هزینه‌های مراقبت، کاهش اشتباهات نسخه نویسی، خطاهای دارویی، عوارض ناخواسته دارویی و بهبود دارو درمانی و سلامت بیمار می‌شود.
**مزایای تجویز نسخه نویسی الکترونیک
تجویز نسخه الکترونیک مزایای عملی بسیاری در پی دارد. در این روند می‌توان مدت زمان لازم برای تجویز دارو برای بیمار، تنظیم دوزها یا نوشتن سفارش دوباره یک دارو را کاهش داد. نه تنها قابلیت‌های تجویز الکترونیک باعث افزایش گردش کار می‌شود، بلکه انتخاب داروها، چاپ نسخه‌ها، انتقال الکترونیک نسخه‌ها، انجام کلیه کنترل‌های ایمنی بیمار برای حمایت از تصمیم گیری در هنگام نسخه نویسی نیز انجام می‌شود.
محمد مهدی ناصحی، مدیرعامل سازمان بیمه سلامت در این رابطه گفت: ارتقای کمی و کیفی ارائه خدمت به بیمه شدگان، کارآیی بیشترعملکرد پزشکان وارائه دهندگان خدمات و مدیریت صحیح منابع توسط سازمان بیمه گر، ساماندهی تقاضا و ممانعت از تقاضای القایی که با توجه به شرایط فعلی جامعه و تاکید مقام معظم رهبری بر رویکرد اقتصاد مقاومتی، با حذف دفترچه‌های کاغذی صرفه جویی قابل توجهی در منابع سازمان بیمه سلامت اتفاق می‌افتد. پیاده سازی نسخه نویسی الکترونیک می‌تواند بر مشکلات فراوان فرایند نسخه نویسی کاغذی غلبه کند.
وی ادامه داد: بیشترین مزایای سیستم نسخه نویسی الکترونیک به فراهم کنندگان مراقبت‌های بهداشتی خواهد رسید، زیرا موجب حمایت از تصمیم گیری آنان در مورد بیمار، ارتقای ایمنی بیمار، بهبود کیفیت و کارایی، کاهش هزینه‌های مراقبت و تسهیل فرآیند نسخه‌نویسی می‌شود. همچنین این سیستم برای بیمار، پرداخت کننده و داروخانه نیزارزشمند است و مزایایی مانند امکان برقراری ارتباط فوری بین ذینفعان، کاهش خطای پزشکی، صرفه‌جویی درهزینه‌ها و دست‌یابی الکترونیکی به اطلاعات مورد نیاز را خواهد داشت.
**تعداد مراکز طرف قرارداد متصل به نسخه نویسی الکترونیک
پیش رفت طرح نسخه نویسی الکترونیک در سازمان بیمه سلامت از نظر زیرساخت‌های فراهم شده در دو سال اخیر مناسب ارزیابی شده است. بر اساس گزارش‌های ارائه شده از طرف سازمان بیمه سلامت، از ابتدای سال 98 تاکنون بیش از 96 درصد مطب‌های طرف قرارداد، بیش از 95 درصد داروخانه‌های طرف قرارداد، بیش از 98 درصد آزمایشگاه‌های طرف قرارداد و بیش از 99 درصد مراکز پرتوپزشکی طرف قرارداد با سازمان بیمه سلامت به طرح نسخه نویسی و نسخه پیچی الکترونیک پیوسته‌اند.
مدیرعامل سازمان بیمه سلامت در این رابطه بیان کرد: تعداد 13 هزار و 290 مطب از میان 13 هزار و 817 مطب طرف قرارداد، تعداد 9 هزار و 709 داروخانه از میان 10 هزار و 218 داروخانه طرف قرارداد، تعداد 2 هزار و 70 آزمایشگاه از میان 2 هزار و 119 آزمایشگاه طرف قرارداد و تعداد هزار و 149 مرکز پرتوپزشکی از میان هزار و 159 مرکز پرتوپزشکی طرف قرارداد تاکنون به طرح نسخه نویسی و نسخه پیچی الکترونیک پیوسته‌اند.
**وضعیت استان‌ها در نسخه نویسی و نسخه پیچی الکترونیک
وضعیت استان‌ها در اجرای نسخه نویسی و نسخه پیچی الکترونیک نیز قابل توجه است. استان کردستان بهترین استان در این زمینه و استان فارس ضعیف‌ترین عملکرد را در آذر ماه سال 99 داشته است.
ناصحی در این زمینه گفت: تعداد 38 درصد نسخه‌های تجویز شده در استان کردستان در آذر99 به صورت الکترونیکی بوده و این وضعیت در استان فارس نزدیک به صفر است. البته نزدیک به 2 درصد نسخه‌های تجویز شده در آذر 99 در استان فارس به صورت نیمه الکترونیک بوده است.
مدیرعامل سازمان بیمه سلامت اظهار کرد: در آذر ماه 99 در کل کشور 304 هزار و 143 نسخه الکترونیک، یک میلیون و 634 هزار و 417 نسخه نیمه الکترونیک و یک میلیون و 956 هزار و 16 نسخه کاغذی تجویز شده است. سهم نسخه الکترونیک در استان کردستان با 30 هزار و 158 نسخه بیشترین و سهم استان فارس با 147 نسخه کمترین بوده است.
**آیا دفترچه کاغذی بیمه سلامت به طور کامل حذف می‌شود؟
هرچند یکی از اهداف اجرای طرح نسخه الکترونیک، حذف کامل دفترچه‌های کاغذی بیمه است، اما با توجه به مشکلات زیرساختی در زمینه اینترنت یا سخت افزارهای مورد نیاز، به نظر می‌رسد حذف کامل دفترچه‌های کاغذی بایستی با سربرگ ویزیت مدتی جایگزین گردد تا آسیبی به گیرندگان خدمات درمانی وارد نشود.پیش بینی سازمان بیمه سلامت این است درسال آینده این اتفاق خواهد افتاد .
سید محمد پاکمهر، نایب رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی دراین زمینه گفت: در حال حاضر بسیاری از روستاها دسترسی به اینترنت ندارند، بنابراین نمی‌توان گفت که دفترچه‌های کاغذی بیمه را می‌توان به طور صد درصد حذف کرد؛ ضمن اینکه شیوع بیماری کرونا در کشور نیز پیگیری طرح حذف دفترچه کاغذی را با کندی روبه‌رو کرد، زیرا دراین شرایط باید آموزش‌های لازم هم انجام شود.
به هر حال حذف دفترچه‌های کاغذی بیمه سلامت یا کاهش کاربرد این دفترچه‌ها بر اساس قانون در دستور کار قرار دارد و با تامین زیرساخت‌های لازم از طرف سازمان‌های بیمه گر، این اقدام در پایان سال 99 و در ماه‌های پایانی دولت تدبیر و امید، تقریبا به طور کامل اجرایی می‌شود. دراین میان نباید ازاهمیت تعامل و همکاری طرف‌های قرارداد با سازمان‌های بیمه گرغافل شد. زیرا اجرای طرح‌های الکترونیک نیازمند تعامل و همکاری همه ذینفعان و بیمه شدگان است.