معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به کاهش ۵۰ درصدی نرخ رشد جمعیت در ایران و با بیان اینکه مطابق پیش‌بینی‌ها این خطر وجود دارد که از سال ۱۴۲۰ به بعد رشد جمعیت منفی شود، گفت: این درحالیست که نرخ پایین باروری در برخی از استان‌ها و خانواده‌های با رفاه بیشتر و درآمد بالاتر می‌تواند نشان دهنده برجسته‌تر بودن نقش فرهنگ بر مسائل دیگری مانند رفاه اقتصادی باشد.
به گزارش شاخص بازار به نقل از ایسنا، دکتر سیدمحمد طباطبایی با اشاره به روند کاهشی رشد جمعیت در کشور طی سالیان اخیر، گفت: بر اساس بررسی‌های صورت گرفته نرخ رشد جمعیت از سال 1365 تا سال 1385 و در طی 20 سال از 3.9 به 1.6 و از سال 1385 تا سال 1400 نیز این نرخ به 0.6 کاهش یافته است که این اتفاق تقریبا در دنیا بی‌سابقه است.
وی با اشاره به کاهش نرخ رشد جمعیت از سال 1395 تا سال 1400، اظهار کرد: در واقع بر اساس آمار طی 5 سال این آمار از 1.2 به حدود 0.6 رسیده است که یعنی در عرض این مدت نرخ رشد جمعیت کشور 50 درصد کاهش یافته است. در واقع در سال 1395 تعداد موالید در کشور یک میلیون و 528 هزار تن بود که این آمار در سال 1400 به یک میلیون و 119 هزار تن کاهش یافته است.
او ادامه داد: بررسی نرخ باروری کلی یعنی تعداد فرزندان زنده‌ای که یک زن در سنین باروری خود به دنیا می‌آورد نشان می‌دهد که این میزان در سال 1395 عدد 2.12 بوده است که در سال 1399 به 1.56 کاهش یافته است.
وی در ادامه به مقایسه تغییرات تعداد تولد، مرگ، ازدواج و طلاق در 10 ماهه اول سال 1400 با 10 ماهه اول سال جاری پرداخت و تاکید کرد: از ابتدای سال گذشته تا پایان دی ماه، 893 هزار و 776 تولد ثبت شده است که آمار نشان می‌دهد در مدت مشابه در سال جاری این رقم 4.6 درصد کاهش یافته است. از طرفی در 10 ماه نخست سال گذشته 347 هزار و 406 مرگ به ثبت رسیده است که در مدت مشابه در سال جاری 25 درصد کاهش یافته است.
وی افزود: همچنین در 10 ماه نخست سال 1400 تعداد 441 هزار و 437 ازدواج به ثبت رسیده است که در مدت مشابه در سال 1401 این آمار با کاهشی 7.4 درصدی مواجه بوده است. تعداد طلاق ثبت شده در 10 ماه نخست سال گذشته نیز 168 هزار و 264 مورد بود که در مدت مشابه در سال جاری 6.4 درصد افزایش یافته است.
طباطبایی با اشاره به اینکه دو نوع ناباروری اولیه و ثانویه وجود دارد، اظهار کرد: وقتی زوجی که تا به حال بچه‌دار یا باردار نشده‌اند دچار ناباروی می‌شوند، به آن ناباروری اولیه می‌گوییم. دلیل این نوع از ناباروری می‌تواند مشکلات مادرزادی یا مشکلات اکتسابی باشد. ناباروری ثانویه نیز یعنی زوجین بعد از یک بار تجربه بارداری که ممکن است موفق یا ناموفق بوده باشد، برای بار دوم قادر به بارداری نیستند که این نوع از ناباروی می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. در سال 1400 درصد ناباروی اولیه 11.9 درصد، ناباروری ثانویه 15.7 درصد، ناباروری کلی 20.3 درصد و تعداد کل زوجین نابارور 3 میلیون و 268 هزار و 115 بوده است.
او با تاکید بر لزوم اتخاذ سیاست‌هایی برای جلوگیری از کاهش نرخ جمعیت در کشور، تصریح کرد: ایران تا سال 1394 در زمره کشورهای جوان بوده است اما تا سال 1429 در دسته کشورهای با جمعیت سالخورده قرار می‌گیرد و 31.2 درصد جمعیت را سالمندان بالای 60 سال تشکیل خواهند داد؛ در واقع در سال 1429 از هر 3 ایرانی یک نفر سالمند خواهد بود. ایران در عرض 35 سال از سایر کشورهای جوان فاصله گرفته است و این امر بخش‌های مختلف کشور را با مشکل روبرو خواهد کرد و لازم است تدابیر لازم در این زمینه اتخاذ شود. پیش‌بینی می‌شود رشد جمعیت کشور در سال 1405 برابر با 0.21، در سال 1410 برابر با 0.15 و در سال 1415 به 0.04 کاهش یابد. مطابق پیش‌بینی‌ها از سال 1420 به بعد رشد جمعیت ایران منفی خواهد شد.
وی گفت: درحالی که میانگین سنی جمعیت کشور در سال 1355 حدود 22.4 سال بوده است، این عدد در سال 1399 به 32 سال رسیده است. یعنی در 45 سال گذشته جمعیت ایران حدود 10 سال پیرتر شده است.
او به مقایسه رشد جمعیت ایران با سایر کشورها در منطقه غرب آسیا پرداخت و اظهار کرد: آمارهای سال 1395 نشان می‌دهد که رشد جمعیت ایران کمتر از برخی کشورهای غرب آسیا مانند کویت، لبنان، عربستان، اردن، افغانستان، پاکستان، عراق و ترکیه بوده است.
وی با تاکید بر لزوم فرهنگسازی در حوزه جمعیت، بیان کرد: یکی از موارد قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت بحث آموزش و فرهنگسازی است که به دو بخش فرهنگسازی عمومی و فرهنگسازی سلامت تقسیم می‌شود. کارشناسان مسائل جمعیتی نقش عوامل فرهنگی و باورها و نگرش‌های افراد را بسیار موثر می‌دانند. نرخ پایین باروری در برخی از استان‌ها و خانواده‌های با رفاه بیشتر و درآمد بالاتر می‌تواند نشان دهنده برجسته‌تر بودن نقش فرهنگ بر مسائل دیگری مانند رفاه اقتصادی باشد.
طباطبایی گفت: سیاست‌ها و تبلیغات وسیع برای کنترل جمعیت که طی 30 سال اخیر در کشور جریان داشته است به تدریج باعث تغییر فرهنگ عمومی و تمایل به فرزند کمتر شده است. اصلاح این روند نیازمند برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های فرهنگی برای افزایش اطلاع رسانی به مردم در خصوص بحران جمعیت و لزوم داشتن جمعیت جوان است. تجربه نشان داده است که فرهنگسازی رخ نمی‌دهد مگر با مردمی سازی و پای کار آوردن مردم. آنها باید درک کنند که اگر جمعیت کاهش یابد همه اعضای جامعه آسیب خواهند دید؛ آنها باید در عرصه اجرا، نظارت و برنامه ریزی جمعیت وارد شوند.