سالهاست که مدیران شهری دنبال حل مشکل گره ترافیکی پایتخت هستند تا این گره را باز کنند. اجرای طرح ترافیک یکی از طرح‌هایی بود که مطرح شد. هر چند در سالهای اول اجرا تأثیر مثبتی داشت؛ اما پس از مدتی مورد انتقاد کارشناسان شهری قرار گرفت؛ البته در زمان‌های مختلف سعی در اصلاح طرح ترافیک داشتند که تغییر محسوسی هم مشاهده نمی‌شد، اما این بار مدیران شهری بر اصلاح فرایند اجرای طرح ترافیک پافشاری می‌کنند و زمزمه‌هایی هم شنیده می‌شود که کارگروه‌هایی برای انجام مطالعات تشکیل شده، اما هنوز خبری در مورد دستاوردهای مطالعاتی شنیده نشده و اصلاحات نامشخص است.
به گزارش شاخص بازار به نقل از ایسنا، چند دهه قبل مدیران شهری پایتخت تصمیم گرفتند برای مهار ترافیک ناشی از تردد خودروها در تهران، طرحی را تحت عنوان "طرح ترافیک" در تهران اجرایی کنند، طرحی که مبنای ایجاد محدودیت زمانی برای ورود خودروها به محدوده مرکزی شهر بود و در طول سالیان تغییرات شکلی زیادی را تجربه کرده است، طرحی که شاید در سالهای نخست اجرا توانست تا حدودی ترافیک محدوده مرکزی شهر تهران را کنترل کند؛ اما به مرور زمان آسیب‌های خود را نیز نشان داد.
کارشناسان ترافیک خالی شدن محدوده مرکزی شهر از سکنه مسکونی، غلبه واحدهای اداری و تجاری به مسکونی در محدوده طرح ترافیک، تبدیل مرکز شهر به انبار، سقوط قیمت زمین و مسکن و رشد و تشدید استفاده از موتورسیکلت برای دور زدن طرح ترافیک در محدوده مرکزی شهر و... را از عوارض اجرای طرح ترافیک نام می برند، طرحی که در طول سالیان گذشته بارها و بارها سعی کردند آن را اصلاح کنند؛ اما سرعت رشد ورود خودرو به تهران سبب شد که اصلاحات طرح، گره ترافیک تهران را باز نکند.
حالا اما با روی کار آمدن شورای ششم و تیم مدیریت شهری جدید باز هم زمزمه‌های تغییر اجرای طرح ترافیک به گوش می رسد، به‌گونه‌ای که مجتبی شغیعی معاون وقت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران و رییس فعلی سازمان حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران اعلام کرده بود که "نسل‌های جدید اجرای طرح ترافیک و روش‌های مدیریت ترافیک مدام در حال به روز رسانی است و باید مدیریت شهری تهران هم به سمت آن حرکت کند و تیمی بر اساس نظر شورای ترافیک تهران از مجموعه معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران تشکیل شده است که این تیم روی طرح جدید درحال بررسی و فعالیت است تا بتوانند این طرح جدید را به سمت عادلانه‌تر شدن نزدیک کنند و بهایی که از مردم بابت طرح ترافیک دریافت می‌شود، نوعی از عوارض شهری بشمار می‌رود. "
وی با تأکید بر اینکه مبلغ دریافتی باید متناسب با میزان عوارضی باشد که یک خودرو برای شهر ایجاد می‌کند، افزوده بود: "عوارض باید بر اساس زمان، مکان و ایجاد آلایندگی متغیر باشد و نباید یک عدد ثابت برای شهر تنظیم شود. بنابراین تلاش می‌شود که این طرح به سمت پویاتر شدن عوارض حرکت کند. جریان ترافیکی در سطح شهر دائم درحال تغییر است. برای مثال باید عوارض در زمان و مکان‌هایی که ترافیک وضعیت بحرانی دارد، تغییر کند تا مردم تشویق شوند که شبکه معابر را خلوت کنند."
شفیعی جزئیات این تغییرات و یا شاخص و رویکرد جدید را به طور کامل تشریح نکرده، اما سید جعفر تشکری هاشمی رئیس کمیسیون حمل ونقل شورای شهر تهران با تأکید بر اینکه از سال آینده، طرح ترافیک تغییر می‌کند و به این منظور، برگزاری جلسات کارشناسی آغاز شده است، می‌افزاید: این موضوع با توجه به آثار و نتایج اجتماعی، اقتصادی، جمعیتی، ترافیکی و ... در دست بررسی است و قرار است، اصلاحات مورد نظر در طرح ترافیک از سال آینده اعمال شود که این موضوع، نیازمند مطالعات کارشناسی همه‌جانبه است تا بعد از رسیدن به طرح نهایی، مدل اصلاح طرح ترافیک اجرایی شود.
تشکری هاشمی با بیان اینکه درباره بازنگری در طرح ترافیک و اینکه این طرح بعد از بیش از سه دهه باید مورد تجدید نظر قرار گیرد تردید نداریم، تصریح می‌کند: یکی از اهدافی که در این بازنگری مد نظر داریم، امکان برخورداری شهروندان از حقوق برابر در زمینه مزایا و محدودیت‌های طرح ترافیک تا جای ممکن است و در اصلاح طرح ترافیک باید به نحوی عمل کنیم که سرزندگی را به مرکز شهر باز گردانیم؛ چراکه یکی از معضلات مناطق مرکزی شهر، شب‌مردگی این مناطق به واسطه سکونت حداقلی شهروندان در این محدوده است.
وی با بیان اینکه بر خلاف گذشته در حال حاضر، جمعیت زیادی در مرکز شهر سکونت ندارند و هر روز نیز از ساکنان آن کاسته می‌شود، می‌گوید: یکی از دلایل اصلی خالی شدن این محدوده از جمعیت، چگونگی اجرای طرح ترافیک است که برای سکنه آن دردسرساز شده و به همین دلیل، عطای ادامه زندگی در این محدوده را به لقایش می‌بخشند و گستره وسیعی از مرکز شهر، عملاً با حداقل جمعیت ساکن به حیات خود ادامه می‌دهد و خواه ناخواه، اجرای طرح ترافیک در این موضوع مؤثر است که کمیسیون عمران و حمل و نقل با جدیت پیگیر این موضوع است تا بعد از سه دهه، شاهد به‌روزرسانی طرح ترافیک به نفع زندگی شهروندان و سرزندگی در شهر باشیم.
تغییر طرح ترافیک بدون تغییر در زیرساخت‌های ترافیکی، دردی از ترافیک تهران درمان نمی‌کند
بنابراین گزارش، با اینکه مدیران شهری جزییاتی از این تغییر بیان نکردند؛ اما شهرام جبارزادگان کارشناس ترافیک در گفت‌وگو با ایسنا معتقد است که تغییر طرح ترافیک، سه پیش‌نیاز لازم دارد که هیچ‌کدام را نداریم و می‌گوید: ظاهراً مجموعه مدیریت شهری اعم از شورای شهر و شهرداری تهران بر تغییر طرح ترافیک اتفاق نظر دارند؛ اما اولین سؤالی که در این میان مطرح می‌شود، این است که طرح ترافیک چرا باید تغییر کند و قرار است چه اتفاقی بیفتد و چه تحولی روی دهد که تغییر طرح ترافیک را اجتناب ناپذیر می‌کند؟
وی با بیان اینکه در نگاه اول، طرح ترافیک می‌تواند دو منظور داشته باشد. یا باعث تسهیل در ورود و تردد خودروها در محدوده طرح شود و یا موجب ایجاد محدودیت بیشتر از طریق انجام اقداماتی نظیر ازدیاد تعرفه ورود به محدوده، افزایش وسعت محدوده اجرای طرح و کاهش زمان اعمال محدودیت شود، می‌افزاید: ناگفته پیداست که پیش‌نیاز اجرای هر طرح شهری به ویژه اگر با اعمال یا تشدید محدودیت برای شهروندان همراه باشد، نیازمند اقدامات نرم افزاری مورد نظر و زیرساخت‌های سخت افزاری مورد نیاز است و اگر این امکانات و ملزومات از قبل فراهم نشده باشند، اجرای آن طرح به دلیل محروم کردن بخشی از شهروندان از حقوقی که قبل از این از آن برخوردار بوده‌اند، نه تنها به رضایتمندی آنها منجر نمی‌شود؛ بلکه به نارضایتی عمومی از عملکرد مدیریت شهری نیز دامن می‌زند.
جبارزادگان ادامه می‌دهد: به نظرم قبل از اینکه بخواهیم در مورد مختصات و مشخصات طرح جدید ترافیک سؤال کنیم، باید از مجریان این طرح بپرسیم که چه تعداد واگن مترو و چند دستگاه اتوبوس به شبکه ریلی و ناوگان اتوبوسرانی تهران اضافه کرده‌اند یا قرار است اضافه کنند؟ آیا امکان جابه‌جایی چند مسافر جدید با استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی را فراهم کرده‌اند یا قرار است فراهم کنند؟
وی تاکید می‌کند: البته نکته‌ای که جای سؤال دارد، این است که آیا شهروندان با هزینه گزاف، برای خرید خودروها، چند صد میلیون تومان بدهند و علاوه بر آن، چند میلیونی نیز بابت 365 شبانه‌روز بیمه و عوارض خودروی خود را پرداخت می‌کنند؟ در صورتی که حداقل سه چهارم از ایام سال اجازه ورود و تردد در گستره وسیعی از شهر را ندارند و این دوگانگی، اجحاف آشکار به حقوق شهروندی آنهاست.
این کارشناس حوزه ترافیک ادامه می‌دهد: فراموش نکنیم که هر گونه تغییر و تحول در طرح ترافیک، حداقل سه پیش‌نیاز به شرح زیر لازم دارد. یک؛ تقویت ناوگان حمل و نقل عمومی در سطوح مختلف که در حال حاضر نیز با حداقل تعداد اتوبوس و واگن مترو و با حداکثر دشواری و صعوبت برای مسافران مشغول به کار است. دوم؛ هماهنگی کامل با پلیس راهور در تغییر طرح ترافیک چرا که اصولاً اجرای هر گونه پروژه ترافیکی در تهران، بدون هماهنگی، همراهی و همکاری پلیس که مدیریت میدانی جریان ترافیک در کف خیابان را بر عهده دارد، عملاً امکان‌پذیر نیست و سوم؛ هوشمندسازی کامل فرآیند مدیریت و نظارت بر جریان آمد و شد در شهر و طرح ترافیک در شرایطی که در حال حاضر، سیستم کنترل مکانیزه محدوده طرح ترافیک، با مسائل و مشکلات فراوانی مواجه بوده و اعمال مدیریت بر محدوده موجود نیز دچار نقصان است.
وی می افزاید: البته این نکته را نیز باید در نظر داشته باشیم که هر گونه تغییر و تحول در طرح ترافیک که قاعدتاً بر بازدارندگی بیشتر برای ورود و تردد خودروهای شخصی در محدوده مرکزی تهران می‌افزاید، آثار و عوارض مختلفی دارد که سه اثر و عارضه را می‌توان برای آن برشمرد که عارضه اول افزایش بیش از پیش تعداد موتورسیکلت‌ها در شهر از طریق تبدیل رانندگان خودروهایی است که با تغییر طرح ترافیک، عملاً فرصت حضور در محدوده طرح را از دست می‌دهند و ممکن است که نیمه جنوبی شهر را فرا گیرد، تبدیل می‌شوند.
جبارزادگان ادامه می‌دهد: ممکن است با تغییر طرح ترافیک تهران، شاهد خروج اهالی باقی‌مانده در بافت‌های مسکونی و کوچ بیش از پیش ساکنان کوچه پس کوچه‌های محدوده مرکزی شهر باشیم که علاوه بر شیوع انواع آسیب‌ها و بزه‌ها، منجر به تخلیه کامل جمعیت ساکن و تشدید پدیده شب‌مرگی در این محدوده خواهد شد.
وی در پایان تاکید می‌کند: در مجموع، به نظر می‌رسد تغییر طرح ترافیک مانند هندوانه دربسته‌ای است که مردم و رسانه‌ها از کلیات و جزییات آن بی‌اطلاع هستند.
به گزارش ایسنا، مدیریت شهری در حالی در تلاش برای تغییر طرح ترافیک است که حتی اجرای هوشمند طرح ترافیک فعلی با مشکل روبه‌رو شده؛ بگونه ای که چندی پیش خبر رسید که سامانه طرح ترافیک شهرداری تهران در یک ماه اخیر به روز نشده است. براین اساس از ابتدای امسال تاکنون سامانه «تهران من» که برای رزرو مجوز تردد در محدوده‌های ترافیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد، در سه نوبت دچار اختلال شده است.
نوبت اول همزمان با حمله سایبری به شهرداری تهران در نیمه خرداد امسال بود که سامانه مذکور به کلی از دسترس خارج شد که پس از گذشت سه هفته از این ماجرا سامانه تهران من در دسترس قرار گرفت؛ اما اواخر تابستان بار دیگر قطعی در سامانه "تهران من" سوال‌برانگیز شد. مسوولان شهرداری با یک روز تاخیر اعلام کردند که قطعی دوم سامانه تهران من ناشی از مشکل قطعی فیبر نوری بوده است. اما از اواخر مهرماه تاکنون این سومین نوبت اختلال در سرویس‌دهی «تهران من» است و برای شهروندانی که به صورت موردی با خودروی شخصی وارد محدوده طرح ترافیک می‌شوند، این تصور ایجاد شده که شاید تردد آنها توسط دوربین‌ها ثبت نمی‌شود.
بنابراین گزارش، با اینکه وضعیت اجرای طرح ترافیک فعلی در ابهام است و پیگیری خبرنگار ایسنا از معاونت حمل ونقل و سازمان فناوری شهرداری تهران درباره چرایی اختلال سامانه «تهران من» بی پاسخ ماند، این در حالی است که چندی پیش جعفر تشکری رئیس کمیسیون حمل ونقل ترافیک شورای شهر تهران نیز نسبت به وضعیت ترافیک بحرانی تهران واکنش نشان داد و خبر از کنترل سنتی و نه هوشمند ترافیک تهران داد.