شاخص بازار- امروزه صنعت فولاد یکی از صنایع مهم در نظام اقتصادی و تولیدی کشور به شمار می‌رود و محصولات حاصل از این صنعت، خود پیشران تولید در دیگر صنایع کشور محسوب می‌شود. یکی از نیازهای کشور، تولید تختال 250 میلی‌متری است که تولید انبوهش علاوه بر جلوگیری از خروج ارز از کشور، چرخ بسیاری از صنایع را آسان‌تر به حرکت درمی‌آورد.
تولید و مصرف فولاد یکی از شاخص‌های اصلی توسعه‌یافتگی کشورها به شمار می‌آید. حضور صنعت فولاد در یک منطقه می‌تواند توسعه، فرهنگ، سطح دانش، اشتغال‌زایی، آموزش و تجارت آن منطقه را تحت تأثیر قرار دهد و به‌نوعی زندگی روزمره افراد را به خود گره می‌زند.
محصولات فولادی علاوه بر اینکه در ساخت ساختمان‌های مسکونی، کارخانه‌ها، انتقال انرژی و سیالات، راه‌ها و... در داخل کشور به کار گرفته می‌شود، از ظرفیت مناسبی برای صادرات هم برخوردار است. فارغ از این امر، صنعت فولاد ارتباط تنگاتنگی نیز با دیگر صنایع دارد و محصولات نهایی ساخت کارخانجات فولادی همچون فولاد مبارکه و ذوب‌آهن، ماده اولیه‌ای برای صنایعی مانند صنعت لوله و پروفیل یا تجهیزات ساختمانی، خودروسازی و ساخت قطعات خودرو یا حتی صنایع بسته‌بندی به شمار می‌رود.
این موارد در کنار نقشی که صنعت فولاد در اشتغال‌زایی ایفا می‌کند، این صنعت را جزو صنایع سنگین و استراتژیک قرار می‌دهد که به‌شدت برای هر کشوری حائز اهمیت است. سرمایه‌گذاری عظیم کشورهای توسعه‌یافته یا درحال‌توسعه‌ای چون چین، ایالات متحده آمریکا و ژاپن در این حوزه دلیل محکمی بر این مدعاست.
یکی از محصولات مهم فولادی در این زمینه، تختال‌های ضخیم مانند تختال 250 میلی‌متری است که عمدتا شامل تختال‌های API یا گریدهای ویژه می‌شود و بنابراین تولید آن‌ها در داخل کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بر اساس آخرین داده‌های موجود، سالانه 900 میلیون یورو ارز به‌منظور واردات ورق‌های مرتبط با تختال‌های این‌چنینی از کشور خارج می‌شود. این تختال‌ها علاوه بر اینکه از ظرفیت مناسبی برای صادرات برخوردار است، می‌تواند در داخل کشور نیز نورد شده و علاوه بر اشتغال‌زایی چرخ صنایع داخلی را نیز بچرخاند.
در همین راستا شرکت فولاد مبارکه با درک نیاز صنعت ایران و حتی جهان به محصولات این رده، اقدام به برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری جهت تولید این نوع تختال کرد. بر همین اساس ماشین ریخته‌گری شماره 5 این شرکت در سال 1395 مورد بهره‌برداری قرار گرفت که گام اول برای تولید تختال‌های API محسوب می‌شود. پس از آن فولاد مبارکه با اتکای کامل به متخصصان ایرانی موفق شد اولین تختال 250 میلی‌متری را در سال 1397 بدون هیچ عیب و نقصی تولید کند؛ تولیدی که نویدبخش حفظ 900 میلیون یورو ارز در داخل ایران بود.
در همین خصوص عباس اکبری محمدی، معاون بهره‌برداری شرکت فولاد مبارکه، در سالروز تولید تختال 250 میلی‌متری برای اولین بار در شرکت فولاد مبارکه در گفت‌وگو با خبرنگار ایراسین اظهار کرد: تولید محصولات جدید در گریدهای مختلف ابعادی و ترکیب شیمیایی در فولاد مبارکه همواره یکی از سیاست‌های شرکت بوده است. یکی از این محصولات موردنیاز بازار که کاربرد ویژه‌ای نیز برای پروژه‌های بزرگ ملی دارد، تختال‌های 250 میلی‌متری است؛ به همین دلیل شرکت فولاد مبارکه با درک این نیاز گام‌های لازم برای تولید این نوع تختال را برداشت و در تاریخ 30 خرداد 1397 برای اولین بار موفق به تولید تختال 250 میلی‌متری در کشور شد.
وی افزود: فولاد مبارکه با تولید تختال‌های با ضخامت 250 و 300 میلی‌متر موفق شد علاوه بر افزایش ظرفیت تولید فولاد خود، ظرفیت تولید فولاد کشور را نیز افزایش دهد. گریدهای با ضخامت 250 میلی‌متر عمدتا در تولید فولادهای خاص کاربرد دارند. پس از تولید این محصول در فولاد مبارکه موفق شدیم نیاز صنایع داخلی مانند صنایع نوردی و نوردهای پلیت‌میل را برطرف کرده و کشور را از واردات این نوع فولاد بی‌نیاز کنیم. به‌علاوه قسمتی از این تختال‌های 250 میلی‌متری نیز صادر می‌شود که ارزآوری قابل‌توجهی برای کشور دارد.
فولاد مبارکه می‌تواند همه نیاز کشور به تختال 250 میلی‌متری را تأمین کند
معاون بهره‌برداری شرکت فولاد مبارکه افزود: ما اکنون محدودیتی برای تولید تختال 250 میلی‌متری نداریم و می‌توانیم همه نیازهای کشور به این محصول را تأمین کنیم.
اکبری محمدی خاطرنشان کرد: روند تولید محصولات جدید ادامه خواهد داشت و نیاز کشور را به تولید محصولاتی که تاکنون در کشور تولید نمی‌شده برطرف خواهیم کرد.
وی افزود: با تکمیل پروژه نورد گرم شماره 2 فولاد مبارکه سبد محصولات این شرکت در راستای تأمین نیاز صنایع کشور تکمیل شده و تختال‌های تولیدی در این واحد به ورق تبدیل می‌شود.
معاون بهره‌برداری شرکت فولاد مبارکه ضمن تشکر از همه دست‌اندرکاران تولید تختال 250 میلی‌متری در فولاد مبارکه گفت: کارکنان شرکت با تولید محصولات جدید علاوه بر اینکه فولاد مبارکه را هر روز به پیش می‌برند، کشور را در راستای خودکفایی و تولید بیشتر یاری می‌کنند.
فولاد مبارکه؛ پیشرو در توسعه
بی‌شک دست یافتن به تخصص و مهارت‌های جدید آسان نیست و با مشکلات متعددی روبه‌رو است. در همین خصوص غلامرضا سلیمی، مدیر ناحیه فولادسازی و ریخته‌گری مداوم شرکت فولاد مبارکه، در گفت‌وگو با خبرنگار ایراسین اظهار کرد: فولاد مبارکه همیشه در توسعه پیشرو بوده است و این مسئله را برای ادامه فعالیت خود ضروری می‌داند. تأسیس و بهره‌برداری از ماشین ریخته‌گری شماره 5 فولاد مبارکه در سال 1395 نیز بر همین اساس و در راستای تأمین نیاز بازار به گریدهای مختلف فولادی و همچنین افزایش کمیت تولید در ناحیه با توجه به پتانسیل موجود انجام شد.
وی افزود: بر اساس نیازسنجی‌های انجام‌شده در آن زمان، تولید تختال 200، 220 و 250 میلی‌متری در دستور کار این ماشین بود؛ اما به دلیل اینکه نورد فولاد مبارکه به‌صورت روتین، تختال 200 میلی‌متری بود، پس از حدود یک هفته به تولید 200 میلی‌متری بازگشتیم و این روند تا 30 خردادماه سال 1397 ادامه یافت. در این تاریخ اولین تختال با ضخامت 250 میلی‌متر در فولاد مبارکه تولید شد و این مهم در حالی رخ داد که تمامی محاسبات لازم جهت تولید این نوع تختال در شرکت فولاد مبارکه و توسط متخصصین داخلی انجام شد. به‌علاوه، تولید اولین تختال 250 میلی‌متری در شرکت فولاد مبارکه بدون هیچ‌گونه عیب و نقص و به‌صورت کامل انجام شد و از آن پس تولید تختال 250 میلی‌متری به‌صورت پیوسته ادامه یافته است.
مدیر ناحیه فولادسازی و ریخته‌گری مداوم شرکت فولاد مبارکه افزود: این تختال عمدتا برای صنایع نفت و گاز، لوله‌سازی و صنایع تولید مخازن تحت‌فشار کاربرد دارد که یکی از مهم‌ترین پروژه‌های ذیل این حوزه، پروژه انتقال نفت گوره به جاسک بود که تختال‌های ویژه موردنیاز آن در فولاد مبارکه تولید شد.
صرفه‌جویی 900 میلیون یورویی در یک‌سال
وی افزود: پیش از تولید این تختال، همه ورق‌های موردنیاز کشور به ایران وارد می‌شد؛ اما پس از تولید این نوع تختال، واردات ورق‌های فولادی تولیدشده از تختال 250 میلی‌متری تقریبا متوقف شده و کاملا در داخل کشور تولید می‌شود؛ بنابراین فولاد مبارکه موفق شد با تولید تختال 250 میلی‌متری از خروج ارز قابل‌توجهی از کشور جلوگیری کند. بر اساس داده‌های موجود مبلغ کل صرفه‌جویی ارزی در بحث ورق‌های وارداتی از این نوع گریدهای فولادی حدود 900 میلیون یورو در سال و با توجه به نیاز فعلی بازار است.
فولاد مبارکه، ایران را به جمع کشورهای تولیدکننده تختال 250 میلی‌متری وارد کرد
مدیر ناحیه فولادسازی و ریخته‌گری مداوم شرکت فولاد مبارکه تصریح کرد: آلمان، چین و کره ازجمله کشورهایی هستند که می‌توانند این نوع تختال را تولید کنند و بنابراین شرکت فولاد مبارکه با تولید تختال 250 میلی‌متری موفق شد ایران را به جمع کشورهای تولیدکننده تختال 250 میلی‌متری وارد کند.
چالش‌های فولاد مبارکه در تولید تختال 250 میلی‌متری
سلیمی درباره چالش‌های تولید تختال 250 میلی‌متری در فولاد مبارکه اظهار کرد: تولید محصولات جدید همواره با چالش‌های مختلفی روبه‌رو است. یکی از چالش‌های ابتدایی که البته به‌سرعت نیز برطرف شد، ایجاد اطمینان برای خریداران درباره کیفیت محصولات تولیدی جدید بود.
وی افزود: چالش بعدی تأمین متریال برای تولید این نوع گریدهای فولادی است. معمولا گریدهای API با این ضخامت تولید می‌شود و این گریدها نیز به فروآلیاژهای زیاد و خاصی نیاز دارد؛ تأمین این فروآلیاژها مانند فرومنگنز کم‌کربن، وانادیوم، تیتانیوم و نیکل یکی دیگر از چالش‌های تولید این تختال در فولاد مبارکه بود. باید توجه داشت که وجود چند عنصر کربن، منگنز و سیلیسیم در همه گریدهای فولادی مشترک است. بنابراین برای تولید فولاد موردنظر باید از فرومنگنز استفاده کرد و ازآنجاکه میزان کربن در گریدهای API نباید از مقدار مشخصی بیشتر شود، از فرومنگنز کم‌کربن استفاده می‌شود که قیمت به‌مراتب بالاتری نسبت به سایر فرومگنزها دارد.
مدیر ناحیه فولادسازی و ریخته‌گری مداوم شرکت فولاد مبارکه گفت: در زمان تولید اولین تختال‌های 250 میلی‌متری حدود یک میلیارد و 250 میلیون تومان (ارزش وقت فروآلیاژهای هر ذوب) فروآلیاژ به هر ذوب اضافه می‌شد، بنابراین ارزش هر ذوب بسیار مهم است و جای هیچ اشتباهی نیست.
برنامه‌ریزی و زمان‌بندی دقیق؛ عامل دست‌یابی به رکورد تولید 7 میلیون تن فولاد خام
سلیمی اضافه کرد: یکی دیگر از چالش‌ها، مسئله انتقال ذوب به ماشین شماره 5 ریخته‌گری بود. انتقال هر ذوب به ماشین ریخته‌گری شماره 5 به معنی انتقال 600 متری پاتیل ذوب با استفاده از چندین جرثقیل مستقر در محل برای انجام عمل ریخته‌گری است. این مسئله خود مستلزم دقت فراوان و زمان‌بندی دقیق در انتقال پاتیل ذوب است. باید توجه داشت اگر فولاد مبارکه نمی‌توانست زمان‌بندی و برنامه‌ریزی دقیقی در فرایندهای خود داشته باشد، هیچ‌گاه قادر به تولید 7 میلیون تن فولاد خام بدون اضافه کردن هرگونه تجهیز جدیدی نبود.
اگرچه پیش از فولاد مبارکه، شرکت‌های مختلفی قادر به تولید تختال 250 میلی‌متری بودند؛ اما تولید آن در فولاد مبارکه نویدبخش پیشرفت و توسعه در کشور بود. این تولید علاوه بر اینکه زمینه‌ساز تولید تختال‌های API بود و صرفه‌جویی ارزی و افزایش ظرفیت تولید در فولاد مبارکه و به‌تبع آن در ایران را به همراه داشت، روحیه و شرایط لازم جهت تولید تختال ضخیم 300 میلی‌متری را نیز به وجود آورد؛ تختالی که تنها در برخی کشورهای توسعه یافته تولید می‌شود و اکنون نام ایران نیز در میان آن‌ها می‌درخشد.