مغز متفکری که متوجه خواسته‌های شماست

به گزارش شاخص بازا به نقل از ایسنا، وقتی در گوگل کلمه‌ای را تایپ می‌کنید، گوگل ادامه جمله یا سوال شما را حدس می‌زند یا زمانی که از اپلیکیشن‌های مسیریاب استفاده می­‌کنید، با در نظر گرفتن ترافیک و … راه جدیدی را برای رسیدن به مقصد به شما پیشنهاد می‌کنند. صدها مثال دیگر هم در این زمینه وجود دارند که بارها این تصور را برایتان به وجود آورده‌اند که انگار مغز متفکری متوجه همه‌ی خواسته‌های شماست. این مغز متفکر در دنیای فناوری «هوش مصنوعی» نام دارد.

به زبان ساده هوش مصنوعی Artificial Intelligence(AI) یک فناوری است که قابلیت فکر کردن دارد. این فکر کردن با فکر کردن ما آدم‌ها فرق زیادی دارد، اما مهندسان این حوزه هر روز تلاش می‌کنند این فاصله را کمتر کنند. در اصل هوش مصنوعی فناوریِ تقلید قابلیت‌های ذهن انسان مثل شناخت اشیا، درک و پاسخگویی، تصمیم گیری، حل مسئله و … است.

حالا با افزایش حجم بالای داده‌ها و توسعه سیستم‌های کامپیوتری، هوش مصنوعی هم هر روز بیشتر از قبل پیشرفت می‌کند و چیزهایی که بیشترِ آن‌ها را در داستان‌ها و فیلم‌های تخیلی دیده‌ایم شکل واقعی‌تری به خود می‌گیرند و نقش هوش مصنوعی در ساختن رویاهای بشر  به خوبی نمایان شده است.  

هوش مصنوعی از داده‌ها یاد گرفته و خود را به روز می‌کند. هوش مصنوعی با ماشین و دستگاه‌های خودکار متفاوت است. به جای خودکار کردن کارهای دستی، هوش مصنوعی اطلاعات را بررسی و براساس آنها عمل می‌کند. مثلا الگوریتم‌ هوش مصنوعی اینستاگرام با تحلیل رفتار شما، محتوای مطلوب را به شما نمایش می‌دهد. البته هوش مصنوعی هنوز هم به انسان وابسته است و نیاز به تنظیم و ثبت پرسش‌های صحیح دارد.

هوش مصنوعی محصولات غیرهوشمند را هوشمند می‌کند. عملکرد هوش مصنوعی اغلب با وجود یک محصول دیگر خودش را نشان می‌دهد و به این شکل هم فروخته می‌شود. مثلا عملکرد هوش مصنوعی اپل، در سیری نشان داده می‌شود و به عنوان محصولی در گوشی‌های هوشمند اپل فروخته می‌شود.

همچنین با الگوریتم‌های پیشرونده خود را سازگار می‌کند. هوش مصنوعی با ورود داده‌های جدید هر روز آپدیت‌تر و حرفه‌ای تر از روز قبل می‌شود. مثل فروشگاه آنلاینی که هر روز پیشنهادهایی نزدیک‌تر به نیازتان را به شما نشان می‌دهد. همچنین با استفاده از شبکه‌های عمیق عصبی دقت خود را افزایش می‌دهد. احتمالا بارها متوجه بالا رفتن کیفیت سرچ گوگل یا سیری در اپل شده‌اید، در حقیقت هر چه قدر بیشتر با دستگاه‌های دارای هوش مصنوعی کار کنید دقت آنها بیشتر می‌شود.

از سوی دیگر، هوش مصنوعی حداکثر استفاده را از داده‌ها می‌کند. در واقع داده‌ها امروزه بیشتر از هر زمان دیگری اهمیت دارند و دسترسی به آنها یک مزیت رقابتی محسوب می‌شود.در عملکرد هوش مصنوعی هم، داده‌ها و اطلاعات به دارایی‌های ذهنی تبدیل شده و هر چقدر این داده‌ها بیشتر باشد عملکرد هوش مصنوعی به تفکر انسان نزدیکتر می‌شود.

انواع هوش مصنوعی

1. هوش مصنوعی محدود Artificial Narrow Intelligence یا ( ANI)

هوش مصنوعی ضعیف که هوش مصنوعی محدود یا ANI هم نامیده می‌شود، برای تمرکز روی وظایف خاص آموزش می‌بیند و بیشتر مثال‌های هوش مصنوعی که امروزه می‌بینیم از این نوع هوش مصنوعی هستند. اپلیکیشن‌های خوبی مثل سیری اپل و الکسای آمازون، کامپیوتر واتسون IBM که در بازی Jeopardy با اختلاف بر رقیب‌های انسانی خود پیروز شد و خودروهای خودران همگی از این نوع هوش مصنوعی استفاده می‌کنند.

2. هوش مصنوعی جامع Artificial general intelligence یا (AGI)

هوش مصنوعی قدرتمند یا هوش مصنوعی جامع (AGI) در واقع یک مغز دارای اختیار انسانی را شبیه سازی می‌کند. این هوش مصنوعی می‌تواند مسائل مختلفی را بدون دخالت انسان حل کند و حتی مسئله‌ دلخواهش را انتخاب کند.

البته هوش مصنوعی قدرتمند فعلا در حد یک تئوری است و مثال واقعی و عملی از آن وجود ندارد، اما با این حال محققان هوش مصنوعی به اکتشاف در این حوزه و حتی ابر هوش مصنوعی Artificial Super Intelligence (ASI) که از توانایی‌های انسان هم فراتر می‌رود ادامه می‌دهند. مشاور کامپیوتری HAL در فیلم ادیسه فضایی 2001 در واقع یک ASI است.

هوش مصنوعی امروزه همه جا حضور دارد اما در چند زمینه کاربرد زیادی دارد که احتمالا با بعضی از آن‌ها آشنا هستید:

تشخیص گفتار: تشخیص گفتار که به آن تبدیل گفتار به متن (STT) هم گفته می‌شود، یک تکنولوژی هوش مصنوعی است که کلمات گفتاری را می‌شناسد و آنها را به متن دیجیتالی تبدیل می‌کند. تشخیص گفتار همان قابلیتی است که نرم‌افزار املای کامپیوتری‌، کنترل صوتی تلویزیون، ارسال متن به وسیله صدا و حتی کنترل گوشی با صدا را امکان پذیر می‌کند.

پردازش زبان طبیعی (NLP): NLP به نرم‌افزار، کامپیوتر یا ماشین اجازه می‌دهد تا نوشته‌های انسانی را درک، تفسیر و حتی تولید کنند. دستیارهای دیجیتال مشهوری همچون سیری و الکسا، چت‌بات‌ها و دیگر مشاوران مجازی از تکنولوژی NLP استفاده می‌کنند. بعضی NLPها برای شناسایی حالت، رفتار یا دیگر ویژگی‌های زبانی، به قابلیتی به نام تحلیل احساسات مجهز هستند.

شناخت تصویر (دید کامپیوتری یا دید ماشینی): این هوش مصنوعی می‌تواند اشیا، افراد و نوشته‌ها را تشخیص دهد و رخدادهای تصاویر ثابت یا متحرک را شناسایی و دسته بندی کند. شناخت تصویر که اغلب با کمک شبکه‌های عصبی عمیق انجام می‌شود برای سیستم‌های اثر انگشت، اپلیکیشن‌های واریز چک موبایلی، تحلیل تصویر و ویدیو پزشکی، خودروهای خودران و غیره کاربرد دارد.

پیشنهادات لحظه‌ای: فروشگاه‌های آنلاین و وبسایت‌های سرگرمی با استفاده از هوش مصنوعی پیشنهاداتی را به شما ارائه می‌کنند. این پیشنهادات با توجه به فعالیت قبلی فرد، فعالیت قبلی دیگر مشتریان و چندین فاکتور دیگر از جمله زمان، آب و هوا یا محصولات انتخاب می‌شوند. تحقیقات نشان داده که پیشنهادات آنلاین حجم فروش را 5 تا 30 درصد افزایش می‌دهند.

جلوگیری از ویروس و اسپم: نرم‌افزارهای شناسایی ویروس و اسپم امروزی به جای سیستم‌های قانون محور از شبکه‌های عمیق عصبی استفاده می‌کنند که خیلی سریع شناسایی انواع ویروس و اسپم را یاد می‌گیرند.

معامله خودکار سهام: پلتفرم‌های معاملاتی مجهز به هوش مصنوعی، روزانه هزاران یا حتی میلیون‌ها معامله را بدون مداخله انسان و با سرعت بالا انجام می‌دهند و این قابلیت، «معامله خودکار سهام» نام دارد.

خدمات اشتراک گذاری خودرو: اوبر، لیفت و دیگر خدمات اشتراک‌گذاری خودرو (تاکسی‌های اینترنتی) در خارج از ایران  و یا اسنپ در ایران برای ارتباط مشتریان با راننده و به حداقل رساندن زمان انتظار و انتخاب کوتاه‌ترین مسیر، از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند.

ربات‌های خانگی: جارو برقی‌های خودکار از هوش مصنوعی برای تشخیص اندازه اتاق، شناسایی و دوری از موانع و یادگیری بهترین مسیر برای جارو کردن از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند. دستگاه‌های تمیز کننده استخر و چمن‌زن خودکار هم از همین تکنولوژی استفاده می‌کنند.

تکنولوژی هدایت خودکار: این تکنولوژی چندین دهه است که در هواپیماهای تجاری و نظامی وجود دارد. اما امروزه سیستم هدایت خودکار از چندین حسگر، تکنولوژی GPS، تشخیص تصویر، تکنولوژی جلوگیری از برخورد، رباتیک و پردازش زبان طبیعی برای هدایت و مسیریابی هواپیما در آسمان و اطلاع رسانی به خلبان استفاده می‌کند.

مفاهیم کاربردی در هوش مصنوعی

با اینکه در زندگی روزمره با هوش مصنوعی سر و کار داریم اما شاید درک بعضی مفاهیم آن سخت و یا شبیه به هم باشند. هوش مصنوعی، یادگیری ماشینی و یادگیری عمیق  از همین مفاهیم نزدیک به هم هستند و زیر مجموعه هوش مصنوعی به شمار می‌روند،دانستن آن‌ها به شما کمک می‌کند تا تفاوت آن‌ها را متوجه بشوید.

در اولین مرحله، هوش مصنوعی را جهانی از تکنولوژی محاسباتی تصور کنید که هرچیزی شبیه به هوش انسان را شامل می شود. سیستم‌های هوش مصنوعی می‌توانند شامل هرچیزی باشند. از سیستم تخصصی یک اپلیکیشن حل مسئله که براساس قوانین پیچیده یا منطق تصمیم گیری می‌کند، تا چیزی شبیه به شخصیت Wall E در کارتون معروف پیکسار که در کنار هوش و حق انتخاب، احساسات انسانی را هم در خود دارد.

یادگیری ماشینی زیرمجموعه هوش مصنوعی است که قادر به یادگیری مستقل است. این تکنولوژی با دریافت داده‌های جدید خودش را دوباره برنامه‌ ریزی می‌کند و وظیفه‌اش را هربار با دقت بیشتری انجام می‌دهد. یادگیری عمیق زیرمجموعه یادگیری ماشینی است که بدون مداخله انسان خودش را آموزش داده و دقتش را بالا می‌برد.

کدام شرکت‌های بزرگ تکنولوژی بیشتر از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند؟

طبق اطلاعات سایت اپراتور دوم تلفن همراه، هر کدام از غول‌های تکنولوژی و دیگر شرکت‌ها از جمله فیس بوک برای بسیاری از خدمات عمومی خود از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند؛ نمایش نتایج جستجو، ارائه پیشنهادات، تشخیص افراد و اشیا در تصاویر، ترجمه لحظه‌ای و شناسایی اسپم تنها بخشی از کاربردهای هوش مصنوعی است.

اما یکی از داغ‌ترین میدان‌های رقابت، دستیارهای مجازی از جمله سیری اپل، الکسای آمازون، دستیار مجازی گوگل و کورتانای مایکروسافت هستند. در ساخت این دستگاه‌ها تکنولوژی پیچیده‌ای به کار رفته است و این دستیارهای مجازی برای فعالیت به شدت به تشخیص صدا و پردازش زبان طبیعی متکی هستند. آنها برای رسیدن به پاسخ سوالات، مطالب بسیاری را بررسی می‌کنند.

سیری: سیری اپل، اولین دستیار مجازی هوشمند است که در سال 2011 و روی آیفون 4s راه‌اندازی شد. حالا پس از یک دهه این دستیار صوتی روی تمامی گوشی‌های آیفون فعال است.

دستیار صوتی گوگل: به لطف تعداد بی‌شمار گوشی‌های اندروید، دستیار صوتی گوگل به معروف ترین دستیار صوتی جهان تبدیل شده است. گوگل بزرگترین موتور جستجوی جهان است و اطلاعات مورد نیاز دستیار صوتی را به خوبی تامین می‌کند و به همین دلیل این دستیار صوتی دقت بیشتری نسبت به رقبای خود دارد. 

الکسا: آمازون روی خانه‌ها تمرکز دارد. اکو، اسپیکر هوشمندی که به دستیار صوتی الکسا مجهز است حدود 70 درصد از بازار اسپیکرهای هوشمند آمریکا را در اختیار دارد.