شاخص بازار- رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به خصوصیات واریانت دلتا یا همان گونه هندی ویروس کرونا، درباره چرایی عدم کنترل کرونا در کشور، ابتلای مجدد به کرونا، احتمال ابتلای افرادی که واکسن تزریق کرده اند، میزان تاثیر واکسن ها بر روی کرونای دلتا و... توضیح داد.
دکتر علیرضا ناجی در گفت‌وگو اختصاصی درباره وضعیت شیوع کرونا در پنجمین پیک بیماری در کشور، گفت: شواهد بر این است که وارد موج پنجم بیماری در کشور شده‌ایم. تعداد شهرهای قرمز طی چند هفته اخیر از 12 شهر، به 21 شهر افزایش یافت. بعد از 21 شهر به 32 شهر و سپس به 63 شهر و پس از آن هم به 92 شهر قرمز رسیده است. در عین حال گسترش این قرمز شدن به سمت مرکز مهم است. در حال حاضر در استان تهران، اسلامشهر، بهارستان، پاکدشت، پردیس، تهران، دماوند، ری، شمیرانات، فیروزکوه، قرچک در وضعیت قرمز قرار گرفته‌اند و تعداد موارد بیماری افزایش یافته است.
ثبات مرگ و میر در موج چهارم کرونا در ایران
وی افزود: در موج چهارمی که قرار داشتیم، می‌دیدیم که مدتی بود که با یک نوسان بسیاری مستحکم و ثابت و پایدار جلو می‌رفتیم. بر این اساس در موج چهارم هم نتوانستیم که تعداد موارد جدید روزانه‌مان را به طور متوسط از 10 هزار مورد کمتر کنیم و هر روز هم بیش از 100 نفر از هموطنان‌مان جان‌شان را به دلیل کووید از دست می‌دهند.
چرا در کنترل کرونا موفق نیستیم؟
ناجی گفت: دلیل هم این است که قوانین محدودیت را اعمال نمی‌کنیم. ما در زمینه افزایش سطح پوشش واکسیناسیون موفق نبودیم و از طرفی قوانین کنترلی کووید را به خوبی اعمال نمی‌کنیم. درمان کرونا را می‌توان به دو دسته درمان‌های دارویی و غیردارویی تقسیم کرد؛ درمان دارویی همان درمان بیماران بستری در بیمارستان‌ها است که واکسن هم می‌تواند در این زمینه به خوبی پیشگیری کند. به نظر من اما قسمت غیر دارویی مهم‌تر است. اینکه ما جامعه را باز گذاشته تا ویروس بچرخد و فقط امیدمان به واکسن باشد، درست نیست. زمانی این موضوع می‌تواند موثر باشد که واکسن موثر در اختیار داشته و آن را تزریق کنیم، اما ما در حال حاضر چنین موقعیتی نداریم و با این حال محدودیت‌های اجتماعی‌مان را هم به موقع برقرار نمی‌کنیم، نه تنها شهرهایمان را به موقع قرنطینه نمی‌کنیم، بلکه اصلا دستوری در این زمینه نداریم. در یک شهر جنوبی بعد از قرمز شدن وضعیت تصمیم می‌گیرند که دو روز شهر را قرنطینه کنند که این یک حالت فکاهی دارد. این موارد منجر به کنترل نمی‌شود. وقتی روند مداوم چرخش ویروس را شاهد هستید، به این معنی است که ما داریم به سمت بدی می‌رویم و طی این مدت روند کاهشی نداشته‌ایم.
واریانت غالب در پیک پنجم
قدرت سرایت واریانت دلتا 60 درصد از آلفا بیشتر است
وی با اشاره به واریانت‌های غالب در پیک پنجم کرونا، گفت: یکی از مسائل مهمی که در حال حاضر مبتلا به آن هستیم، همین واریانت دلتا یا نوع هندی ویروس کرونا است. البته ما در ایران هم واریانت دلتا و هم واریانت بتا یا همان آفریقای جنوبی را شناسایی کردیم. از خصوصیت واریانت دلتا این است که قدرت انتقال بسیار بالایی دارد و قدرت انتقالش 60 درصد نسبت به واریانت آلفا که همان نوع انگلیسی ویروس کروناست، بالاتر است. همچنین میزان بستری آن نسبت به واریانت آلفا دو برابر بیشتر است.
ناجی ادامه داد: حال سناریوی موج چهارم را با واریانت آلفا در نظر بگیرید و حالا با واریانت دلتایی در ارتباط هستیم که قدرت انتقالش 60 درصد هم بیشتر است. شواهدی که از افزایش تعداد شهرهای قرمز و افزایش بیماران در بیمارستان‌ها می بینیم، نشان از این واریانت دارد. در حال حاضر در تهران تخت‌های خالی کم داریم و مراجعه کنندگان سرپایی بسیار افزایش یافته‌اند و همه این‌ها می‌تواند به دلیل واریانت دلتا باشد. از آنجایی که کار منظمی هم درباره واریانت‌ها و برای پایش ژنتیکی انجام نمی‌دهیم، نمی‌توان به صورت مطمئن صحبت کرد.
تغییر در رنگ بندی گوشه گوشه کشور
ناجی ادامه داد: با توجه به اینکه محدودیتی هم برای رفت و آمد افراد از استان‌های آلوده به غیر آلوده اعمال نکردیم، باید در نظر بگیریم که این ویروس حداقل در شهرهایی که شاهراه رفت‌وآمد افراد هستند، پخش شده است. تهران، کرمان، یزد و... که وضعیت‌شان بد شده و رنگ‌بندی گوشه گوشه کشور در حال تغییر است. بنابراین منطقی است که به نظر برسد که این‌ها مربوط به واریانت‌های دلتا است.
ابتلای مجدد در بهبودیافتگان کرونا و افرادی که واکسینه شده اند
ایمن گریزترین واریانت های کرونا
وی گفت: موارد متعددی را مشاهده می‌کنیم که افراد قبلا به بیماری مبتلا شده‌اند یا واکسن تزریق کرده‌اند و مجددا به کووید مبتلا شده‌اند که این مربوط به واریانت‌هایی است که ایمن‌گریز هستند. در حال حاضر ایمن‌گریزترین واریانتی که در دنیا می‌چرخد و می‌تواند غالب شود، واریانت دلتا است. واریانت دلتا بعد از واریانت بتا، از خطرناک‌ترین واریانت‌هایی است که می‌تواند از ایمنی فرار کند؛ حال ایمنی حاصل از عفونت قبلی یا ایمنی حاصل از واکسن.
ناجی افزود: حال با توجه به این موضوع که در کشور ما هم واکسیناسیون به خوبی انجام نشده است، پخش شدن این واریانت خیلی عجیب نیست. همانطور که در کشورهایی که واکسیناسیون خوب هم داشتند، خیزشی از واریانت دلتا را می‌بینیم مانند آمریکا و انگلستان. به هر حال ما در شرایط بسیار بدی قرار داریم و بدتر از آن این است که تصمیم‌گیری مناسب و دقیقی هم انجام نمی‌دهیم.
افزایش موارد ابتلای شدید کودکان به کرونا
وی گفت: واریانت‌های دلتا و بتا هم قدرت سرایت بالاتری دارند و هم می‌توانند بیماری شدیدتری را ایجاد کنند؛ البته نه اینکه کشندگی بیشتر بدهند. پیش بینی می شود که در پیک پنجم شیوع با واریانت دلتا یا همان هندی خواهد بود. در عین حال می‌بینیم که این پیک در کودکان هم موثر بوده و موارد ابتلای کودکان هم افزایش یافته است. بیماری بدحال و درگیری‌های شدید ریه را هم در کودکان می‌بینیم. همه این موارد به خصوصیت واریانت دلتا مربوط می‌شود. البته از آنجایی که پایش ژنتیکی مناسبی را انجام نمی‌دهیم، اطلاعات مناسبی نداریم. باید توجه کرد که واریانت هندی می‌تواند روی کودکان هم بیماری شدید دهد. همانطور که واریانت بریتانیایی تغییراتی در ابتلای گروه‌های سنی داد، همین موضوع در واریانت دلتا هم دیده شده است. به طوری که موارد عفونت‌های مجدد و... را هم می‌بینیم.
ناجی ادامه داد: در عین حال پیش از این درباره واکسن اعلام می‌کردیم که واکسیناسیون انجام شود تا از بیماری علامت‌دار پیشگیری کند، اما اکنون می‌گوییم با توجه به واریانت‌هایی که هست، واکسن از بیماری‌های شدید، بستری شدن در آی سی یو و مرگ و میر جلوگیری می‌کند. با این حال می‌بینیم افرادی هستند که قبلا به کرونا مبتلا شدند و اکنون با درگیری شدید ریوی دارند در بیمارستان بستری می‌شوند. بنابراین در حال حاضر دنیا دارد به این چالش می‌رسد که به سمت تولید واکسن‌هایی رود که بر روی واریانت‌های جدید موثر باشند. زیرا کفایت‌هایی که در زمینه واکسن‌ها می‌گوییم مربوط به واریانت ووهان یا واریانت های اولیه ویروس است، نه برای واریانت‌های دلتا و ...
واکسن در برابر واریانت های جدید بی تاثیر است؟
وی گفت: البته واکسن‌ها در برابر واریانت‌های جدید بی تاثیر نیستند، بلکه درصد تاثیرشان پایین آمده و این واریانت‌ها از واکسن، گریز می‌کنند و گریز از واکسن را ایجاد می‌کنند. البته واریانت بتا یا آفریقای جنوبی از این نظر از همه بدتر است، اما گذردهی یا قدرت سرایت آن نسبت به واریانت‌های دیگر آنقدر بالا نیست.
ناجی با بیان اینکه طبق آمارهای رسمی روزانه بیش از 10 هزار مورد جدید ابتلا داریم، گفت: یعنی ما داریم ویروس را پخش می‌کنیم و به زودی ممکن است که واریانت هندی غالب شود و این واریانتی است که نه اینکه واکسن را بی تاثیر کند، اما نسبت به آن مقاومت بیشتری دارد و هم افراد با زمینه‌های مختلف می‌توانند از نظر شدت به سطوح مختلف بیماری مبتلا شوند و در برخی موارد ممکن است که منجر به مرگ‌شان هم شود.
علاج واقعه پیش از وقوع باید کرد
ناجی با بیان اینکه ما نباید اجازه دهیم که ویروس پخش شود و بعد بخواهیم اقدامی کنیم، گفت: نباید اجازه دهیم که چنین ویروسی با چنین خصوصیاتی پخش شود و بعد بر روی بیمارستان‌ها و کادر درمان‌مان فشار وارد شود و منجر به خستگی آنها و از دست دادن منابع شود. بعد هم این اتفاق می‌افتد که بیمار از این بیمارستان به آن بیمارستان معطل و سرگردان می‌شود و خود این موضوع هم می‌تواند منجر به پخش بیشتر ویروس شود. بنابراین باید محدودیت‌ها را زودتر از این اعمال می‌کردیم و اکنون هم باید قوی‌تر این اقدام را انجام داده و سرعت واکسیناسیون هم بالا رود.
ایران در موج اول و پیک پنجم کووید-19
وی درباره شرایط ایران نسبت به جهان نیز گفت: باید توجه کرد که ما هنوز در موج اول و پیک پنجم هستیم. ما هنوز نتوانستیم موج اول‌مان را کنترل کنیم. ما در موج اول به سر می‌بریم و پیک‌های متعدد می‌دهیم. تفاوت ما با سایر کشورها همین است و تمام این موارد نشان‌دهنده عدم توفیق ما در کنترل کووید در ایران است. کنترل کووید باید توسط دولت و وزارت بهداشت انجام شود. وزارت بهداشت هم باید قدرت لازم را در اعمال کنترل داشته باشد که ندارد. قسمت دوم هم به تاب آوری و اهتمام مردم به کنترل باز می‌گردد. اینکه مردم ماسک بزنند، مهمانی، عروسی و عزاداری برگزار نکنند. مسافرت نروند. اما این‌ها همه دارد انجام می‌شود. در همان زمانی که شهرهای جنوبی‌مان قرمز شده بود، کنسرت برقرار کردیم و قرنطینه نکردیم. چرا کووید باید کنترل شود؟. مگر این بیماری با ما شوخی دارد؟.
ناجی تاکید کرد: این قانون ویروس است. قانون کنترل بیماری کووید هم مشخص است که در کشورهای موفق هم انجام شده و شامل اهتمام به بهداشت اجتماعی و کنترل‌های غیردارویی، محدودیت‌های اجتماعی و قرنطینه کردن شهرها، پیدا کردن حداکثر تعداد موارد بیماری، قرنطینه و ایزوله کردن و درمان دارویی مناست و واکسیناسیون است. حال در تمام این موارد شاهد نقص در کشور هستیم. فقط در حوزه درمان است که کادر درمان با از خودگذشتگی، اقدام می‌کند. وگرنه مردم ما در اکثر مواقع ماسک نمی‌زنند، مهمانی می‌روند، مسافرت می‌روند، دولت هم محدودیت‌ها را اعمال نمی‌کند یا بسیار کمرنگ و غیرموثر و نابجا این اقدام را انجام می‌دهد و واکسیناسیون‌مان هم که پیشرفت چندانی ندارد. این‌ها نقایضی است که باعث می‌شود کووید کنترل نشود و کاملا طبیعی است.