شاخص بازار- مواجهه فعالانه و مبتکرانه در عرصه فضای مجازی از مطالبات مقام معظم رهبری است که در حکم ابلاغی معظم له به اعضای شورای عالی فضای مجازی بدان اشاره شده است.
«پرونده حکمرانی فضای مجازی»؛ یکی از مطالبات جدی مقام معظم رهبری در سال های اخیر، مدیریت مناسب و صحیح فضای مجازی بوده است؛ به طوری که معظم له به کرات از رویکرد منفعلانه موجود نسبت به فضای مجازی با تعابیری مثل «قتلگاه جوانان(1)»، «فضای مجازی ول(2)» و «مدیریت فضای مجازی از خارج کشور (3) انتقاد کرده و ضرورت مواجهه فعال و مبتکرانه در سطح ملی و جهانی را به مسئولان هشدار داده اند. برای نمونه در حکم ابلاغی مقام معظم رهبری به اعضای شورای عالی فضای مجازی چنین آمده است:
«مواجهه فعال و مبتکرانه با فضای مجازی در سطح ملی و جهانی و توسعه آن به میزان آمادگی قطعی نظام (از نظر فنی و محتوایی) برای استفاده از فرصت ها و مقابله با تهدیدات آن»
ضرورت نگاه و رویکرد فعالانه و مبتکرانه نسبت به فضای مجازی از جهات مختلف حائز اهمیت است؛ بطوری که در طی سال های اخیر ماهیت تهدیدات متأثر از فضای سایبری (مجازی) موجب تحولات گسترده در رقابت ها و منازعات بین المللی، ایجاد تراز جدیدی از تفوق نظام سلطه، تحول در مصادیق دفاعی و امنیتی و تأثیر در همه ابعاد اقتدار ملی از جمله امور فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، علم و فناوری و به ویژه حوزه نظامی و امنیتی شده است.
همچنین امروزه شاهد رشد روز افزون تهاجمات سایبری، تولید ابزار خرابکاری و جاسوسی از سرمایه های اطلاعاتی کشور، تهاجمات سایبری و دسترسی آسان به ابزار نفوذ و اختلال، امکان تحلیل، جهت دهی و تاثیرگذاری بر رفتار، عقاید و گرایشات جامعه و گسترش شکاف دسترسی به اطلاعات، محتوا و خدمات میان کشورها، بوده ایم و این عوامل ارتقاء همه جانبه مدیریت فضای سایبری را با برخورداری از ابتکار عمل، الزام آور نموده است.
عامل مهم دیگری که می تواند در رویکرد فعالانه نسبت به فضای مجازی حائز اهمیت باشد، ضرورت تأمین امنیت شهروندان در حوزه های مختلف در عرصه فضای مجازی به خصوص عرصه اقتصادی است؛ وابستگی زیرساخت های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و نظامی به فضای مجازی، شرایط را به گونه ای رقم زده که هر گونه چالش در فضای مجازی می تواند حاکمیت و مدیریت کشور را دستخوش تغییر و تحول نماید. نمونه این چالش ها را می توان در حوادث سال های 1396 و 1398 مشاهده نمود که در عرصه اقتصادی بخش عمده ای از فعالیت های اقتصادی در فضای سایبری به واسطه قطعی پلفترم های خارج پایه به تعطیلی کشیده شد و موجب خسارات به صاحبان کسب و کار شد.
با توجه به اهمیت فضای مجازی و تأکیدات مقام معظم رهبری مبتنی بر مواجهه فعالانه و مبتکرانه، طبق پژوهش های صورت گرفته میزان اجرای فرامین معظم له در فضای مجازی تا نقطه مطلوب فاصله بسیار است؛ چرا که طبق پژوهش های انجام شده، در مجموع میانگین اجرای فرمایشات رهبر معظم انقلاب در فضای مجازی، نمره 51.80 از صد را کسب نموده و لازم است سازکارهای لازم جهت تحقق فرامین در کشور پیش بینی و اجرایی گردد. مسلما مهمترین این فرامین تحقق شبکه ملی اطلاعات در کشور است که بارها مورد تأکید مقام معظم رهبری قرار گرفته است.
نکته پایانی آنکه با توجه به اینکه دشمنان و معارضین نظام جمهوری اسلامی ایران با استفاده از فضای سایبر، تهاجمات گسترده اقتصادی، عقیدتی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی خود را افزایش داده اند، چنانچه فرایند حرکت به سمت بهره گیری هر چه بیشتر فضای مجازی به صورت صحیح و مبتکرانه، هدایت، کنترل و مدیریت نشود، کشور با چالش های فراوان در عرصه های مختلف مواجه خواهد شد. لذا با توجه به اینکه فضای مجازی، به تعبیر مقام معظم رهبری فرصتی بزرگ و تاریخی برای تحقق تمدن نوین اسلامی، تبلیغ ارزش های اسلام به سرتاسر اسلام، رشد اقتصادی و غیره محسوب شده و از سوی دیگر بستری برای تهدید حاکمیت نیز محسوب می شود، ضروری است با هدف جلوگیری از عقب ماندگی و غافلگیری، مواجهه فعالانه و مبتکرانه در فضای سایبری با تأکید بر تحقق شبکه ملی اطلاعات به صورت جدی در دستور کار مسئولان واقع شده و به مطالبه همگانی عموم مردم تبدیل شود.
(1) فضای مجازی، حقیقتا به قتلگاه نوجوانان و جوانان شده است. منطقه عظیمی از این فضا اکنون در دست دشمن است. باید دشمن را از فضای مجازی برانید و بتارانید. (بیانات مورخه 19 آبان 1395)
(2)متأسّفانه در فضای مجازیِ کشور ما هم که آن رعایتهای لازم با وجود این همه تأکیدی که من کردم صورت نمیگیرد و در یک جهاتی واقعاً ول است، که بایستی آن کسانی که مسئول هستند حواسشان باشد. همه‌ی کشورهای دنیا روی فضای مجازیِ خودشان دارند اِعمال مدیریّت میکنند، [در حالی که] ما افتخار میکنیم به اینکه ما فضای مجازی را ول کرده‌ایم! این افتخار ندارد؛ این به هیچ وجه افتخار ندارد. فضای مجازی را بایستی مدیریّت کرد. از این امکان مردم استفاده کنند، برای مردم بلاشک وسیله‌ی آزادی است، خیلی هم خوب است امّا نباید این وسیله را در اختیار دشمن گذاشت که بتواند علیه کشور و علیه ملّت توطئه کند. (بیانات مورخه اول فروردین 1400)
(3) الان واقعاً فضای مجازی، یک بخش حقیقی از زندگی مردم شده؛ حالا دولت الکترونیک و از این قبیل که به جای خود محفوظ است- شکّی نیست [امّا] آنچه عرضِ من است و من روی آن تکیه میکنم این است که فضای مجازی بدون اختیار ما، از بیرون از اختیارِ ما دارد مدیریّت میشود؛ (بیانات مورخه دوم شهریور 1399)